ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ႏွင့္ ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္(ေအေအ)တပ္ဖြဲ႔ေတြ ခ်င္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္မွာ စတင္တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားလာတာ ခုဆိုရင္ ၄ ႏွစ္ေက်ာ္ရွိေနပါၿပီ။ အဲဒီတိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ခ်င္းျပ ည္သူေတြ ေနရပ္စြန္႔ခြါၿပီး စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ေနၾကရသလို လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈေတြေကာ္ ဘယ္ေလာက္ထိရွိေနသလဲ။ စစ္ေဘးေရွာင္ျပည္သူေတြဟာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထား မႈဆိုင္ရာ အကူအညီေတြ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရ ရွိၾကပါဘူး ။ တဖက္မွာေတာ့ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က ဆန္သယ္ယူခြင့္ ကန္႔သတ္ထားတာေၾကာင့္ ကူညီေထာက္ပံ့ေပး လိုသူေတြ အတြက္လည္း အခက္ၾကံဳေစရပါတယ္။ ဒါဟာ လူ႔အခြင့္အေရးရွဴေထာင္ကေနၾကည့္ရင္ ဘယ္လိုရွိပါသလဲ။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္းလူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈေတြကို ထဲထဲ၀င္၀င္ ေလ့လာျပဳစုေနတဲ့ ခ်င္းလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔(CHRO) ရဲ့ Field Director Salai Terah Thantluang ကို ခိုႏူမ္းသုန္သတင္းဌာနမွ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေမး။ ရကိၡဳင့္တပ္မေတာ္(ေအေအ) နဲ႔ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္တို႔ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္ခံရ တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ ေတြ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ဘယ္ေလာက္ထိရွိေနၿပီလဲ။ အဲဒီထဲမွာ ပိုၿပီး ဆိုးဆိုးရြာရြာခ်ဴိးေဖာက္ခံရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြေျပာျပေပးပါဦး။
ေျဖ။ ခ်င္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ၂၀၁၅ခုႏွစ္၊ မတ္လမွစတင္၍ AA နဲ႔ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္တို႔ တိုက္ပြဲေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ (၂)ဖြဲ႔စလုံးကက်ဳးလြန္ေနတာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ ျမန္မာတပ္ေတာ္ကေန ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္က ေဒသခံျပည္သူေတြကို ဆန္အကန္႔အသတ္နဲ႔၀ယ္ယူခိုင္းတဲ့ကိစၥက အင္အတန္မွဆိုးရြားတယ္၊ ၿပီးေတာ့ေဒသခံရြာသားေတြကို အတင္း အဓမၼတပ္ရိကၡာထမ္းခိုင္းတာေတြရွိတယ္္၊ လမ္းျပအျဖစ္ေရွ႕တန္းကိုေခၚတယ္၊ ေျမျမဳပ္မိုင္းနင္းမိၿပီးေသဆုံးေနတာေတြရွိတယ္။ တခ်ဳိ႔႕ေနရာေတြမွာဆိုယင္ Curfew (အျပင္မထြက္ရအမိန္႔) လုပ္ထားတာေတြလည္းရွိတယ္။
AA အဖြဲ႔ေတြကလည္း ေဒသခံရြာသား တခ်ဳိ႕ၿခိမ္းေျခာက္တာေတြရွိသလို၊ ေက်းရြာတခ်ဳိ႔မွာ ဆန္၊ ၀က္၊ ၾကက္ ၊ လက္ကိုင္ဖုန္းေတြကို ရြာသားေတြဆီက အတင္းလုယူတာေတြရွိတယ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလတုန္းက ကင္းတလင္းရြာသား(၅၂)ဦးု ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားၿပီး သူတို႔စခန္းမွာ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစတာေတြဟာ အင္မတန္မွဆိုးရြားတယ္။ အဲမွာ အသက္(၆၀)ေက်ာ္ အဘြားႀကီးတဦးလည္းဆုံးသြားတယ္။
ျမန္မာ့တပ္မေတာနဲ႔ AA တပ္ဖြဲ႔အၾကားတိုက္ပြဲေၾကာင့္ ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ေက်ာင္း(၁၁၈) ေက်ာင္းဆရာမရွိတဲ့အတြက္ ပိတ္ေနရတဲ့အျဖစ္ဟာ အင္မတန္မွဆိုးရြားတဲ့ ဆိုးက်ဳိးဘဲ။
ေမး။ ဒီ ပ႗ိပကၡေတြေၾကာင့္ ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ခ်င္းျပည္နယ္သူေတြ မီးဇာေက်းရြာမွာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ေနၾကရပါတယ္၊ သူတို႔ေတြအေပၚမွာေကာ္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ခ်ဴိးေဖာက္ခံရမႈေတြ ဘယ္ေလာက္ထိရွိေနလဲ မွတ္တမ္းတင္ထားတာမ်ဴိးရွိပါသလား။
ေျဖ။ မီးဇာေက်းရြာမွာရွိတဲ့ စစ္ေဘးေရွာင္ေနၾကတဲ့သူေတြကို ျမန္မာစစ္တပ္ကေန အခေၾကးေတြနည္းနည္းေပးၿပီး တပ္ရိကၡာသယ္ယူရာမွာ အတင္းအၾကပ္ခုိင္းေစမႈေတြရွိတယ္။ အျခား လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ မွတ္တမ္းတင္တာေတြမရွိေသးဘူး။
ေမး။ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ကေန လံုျခံဳေရးအေၾကာင္းျပၿပီးေတာ့ ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွာ ဆန္တင္သြင္းမႈကန္႔သတ္တဲ့ ကိစၥက လူ႔အခြင့္အေရးရွဳေထာင့္ကေနၾကည့္ရင္ ဘယ္လိုျမင္လဲ။ ဒါက လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈမဟုတ္ဘူးလား။ ဒီကိစၥကို CHRO အေနနဲ႔ ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔အစီစဥ္ရွိလဲ။
ေျဖ။ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က လုံျခဳံေရးအေၾကာင္းျပၿပီး ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွာ ဆန္တင္းသြင္းမႈ ကန္႔သတ္ေနတာဟာ ဆိုးဆိုးရြားရြားလူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳးေဖာက္မႈျဖစ္တယ္၊ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ လူသားတဦးရဲ႕ အသက္ရွင္ခြင့္ကို ထိခိုက္ေနတယ္၊ ဘယ္လိုအသက္ရွင္ခြင့္ကိုထိခိုက္သလဲဆိုေတာ့ လူတစ္ဦးဟာလုံလုံျခဳံျခံဳအသက္ရွင္သန္ႏိုင္ေရးအတြက္ စားနပ္ရိကၡာဖူလံုံမႈဟာလည္း အင္မတန္မွအေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တခုျဖစ္တယ္၊ အခု ဆန္တင္သြင္းမႈကန္႔သတ္တာဟာ စားနပ္ရိကၡာဖူလႈံမႈကိုထိခိုက္ေနတယ္။
ေမး။ ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ ခ်င္းျပည္နယ္ ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္မွာ အင္တာနက္လိုင္းျဖတ္ေတာက္တာ ခုဆိုရင္ တစ္လေက်ာ္ေနာ္ၿပီ အဲဒီေဒသမွာရွိတဲ့ ေဒသခံေတြလည္း အင္တာနက္လိုင္းမရွိေတာ့ အေတာ္ေလးဒုကၡျဖစ္ေနၾကတယ္ဆိုေတာ့ ဒီကိစၥအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးရွဴ႕ေထာင္ကေနၾကည့္ရင္ ဘယ္လိုျမင္လဲ။
ေျဖ။ ခ်င္းျပည္နယ္ ပလက္၀ၿမိဳ႕အပါအ၀င္ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း ၿမိဳနယ္တခ်ဳိ႕မွာ ျမန္မာအစိုးရက အင္တာနက္လိုင္းျဖတ္ေတာက္ တာဟာ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ့ လြြတ္လပ္စြြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္နဲ႔ လြပ္လပ္စြာ သတင္းရယူပိုင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္တာဟာျဖစ္တယ္၊ ဒီမိုကေရစီအစိုးရေခတ္မွာ မလုပ္သင့္မလုပ္ထိုက္တဲ့အရာျဖစ္တယ္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈျဖစ္တယ္။
ေမး။ ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္းမွာ ေျခကုပ္ယူၿပီး လႈပ္ရွားေနတဲ့အေပၚဘယ္လိုျမင္လဲ။ ဘယ္လိုဆိုးက်ဴိးေတြ ဆက္ျဖစ္လာႏုိင္လဲ။
ေျဖ။ AA အဖြဲ႔ဟာ ရခိုင္လူမ်ဳိးအတြက္ ေတာ္လွန္ေရးတိုက္ပြဲ၀င္ေနတယ္ဆိုတာ လူတုိင္းအသိပါ။ ဒါေပမဲ့ မဆီမဆိုင္ ခ်င္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွာ စစ္မ်က္ႏွာလာဖြင့္တာဟာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားကိုအႏိုင္က်င့္ရာေရာက္သလို အထင္အျမင္ေသးတာလည္းေရာက္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ AA အဖြဲ႔အေနနဲ႔ ဒီကိစၥအတြက္ ေရရွည္အက်ဳိးကိုေမ်ာ္ကိုးၿပီး ေလးေလးနက္နက္စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ ဒီကိစၥေၾကာင့္ ရခိုင္နဲ႔ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားအၾကား လူမ်ဳိးေရးအရ ျပသာနာမျဖစ္ေစခ်င္လို႔ေျပာတာပါ။
ေမး။ ေအေအတပ္မေတာ္ကေန ဘဂၤလားေဒရွ္႕နယ္စပ္ဘက္ကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားတဲ့ ကင္းသလင္းရြာသားကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးဖြဲ႔အေနနဲ႔ ဘယ္လိုေရွ႕ဆက္ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ရွိလဲ။
ေျဖ။ က်ေနာ္တို႔ဖက္ကေတာ့ AA အဖြဲ႔ကေန ကင္းတလင္းရြာသား အေယာက္(၅၂)ကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြ၊ သတင္းမီဒီယာကတဆင့္ ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ေတာင္းဆိုၿပီးသြားၿပီ။
AA အဖြဲ႔ဖက္ကေဆာင္ရြက္ဖို႔ဘဲ က်န္ေတာ့တယ္။
ေမး။ ေအေအတပ္မေတာ္ကေတာ့ သူတို႔ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားတဲ့ ကင္းသလင္းရြာသားေတြဟာ ဘဂၤလားေဒရွ္႕နယ္စပ္ဘက္မွာ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းေနထုိင္ၾကတယ္ဆိုၿပီး လူမႈကြန္ယက္စာမ်က္ႏွာေပၚမွာ ဗီဒီယိုဖိုင္နဲ႔ တက္လာတာေတြ႔ရပါတယ္၊ အဲဒီအေပၚ ဘာမ်ား မွတ္ခ်က္ျပဳခ်င္လဲ။
ေျဖ။ AA အဖြဲ႔ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားတဲ့ ကင္းတလင္းရြာသားေတြထဲမွ (၁၂)ေယာက္ ဇြန္လအတြင္း ျပန္လည္ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္လာတဲ့သူေတြရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္နဲ႔ AA အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ေျပာဆိုခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးလြဲေနတာက တကယ္စဥ္းစားစရာတခုဘဲ။
ေမး။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ မီဇိုရမ္ျပည္နယ္၊ ေလာင္တလိုင္ခရိုင္မွာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ေနၾကတဲ့ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ေတြကို အိႏိၵယအစိုးရက မၾကာေသးခင္က ေမာင္းထုတ္လိုက္တဲ့ကိစၥအေပၚမွာေကာ္ ခ်င္းလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔အေနနဲ႔ ဘယ္လိုျမင္လဲ၊ တစ္ခုခုေဆာင္ရြက္ေပးတာမ်ဴိးရွိလား။ မရွိဘူးဆိုရင္ ဘာေၾကာင့္လဲ။
ေျဖ။ က်ေနာ္တို႔က လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔အစည္းတခုပါ၊ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔လုပ္ေပးလို႔ရတာက သူတို႔ရဲ႕ တကယ္ၾကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အေျခအေနေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းေတြကိုဘဲျဖစ္ျဖစ္ အသိေပးေျပာၾကားျခင္းဘဲျဖစ္တယ္ေလ ဒါကိုေတာ့ပုံမွန္လုပ္ေပးေနက်ဘဲ။ ၿပီးေတာ့ မီဇိုရမ္ျပည္နယ္ ေလာင္တလိုင္ခရိုင္ အိႏိၵယ-ျမန္မာနယ္စပ္မွာရွိတဲ့ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္(၂၀၀)ေက်ာ္ေတြကို မီဇိုရမ္အစိုးရက ျမန္မာျပည္ထဲျပန္ပို႔တာဟာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတခုအေနနဲ႔ လုံး၀မျပဳလုပ္သင့္အရာဘဲ၊ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြကို ဒုကၡေရာက္သထက္ေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔ေနသလိုပါဘဲ။ လူသားခ်င္းစာနာ ေထာက္ထားဖို႔လိုတယ္။
ေမး။ ခ်င္းလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ CHRO အေနနဲ႔ ခုလိုလူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မွတ္တမ္းေတြယူတယ္၊ ေၾကညာခ်က္ေတြထုတ္တယ္၊ Report ေတြထုတ္တာေတြ ေတြ႔ရတယ္ေပါ့ေနာ္ အဲဒီအျပင္ကို တျခားဘယ္လိုနည္းလမ္းေတြနဲ႔ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ဖို႔ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ဟုတ္ကဲ့- သက္ဆုိင္ရာ UN အဖြဲ႔အစည္း၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ေဒသႏၱရအဖြဲ႔အစည္းမ်ားထံ သြားေရာက္ စည္းရုံးလႈပ္ေဆာ္မႈ (Advocacy) ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ဖို႔ရွိပါတယ္။
ေမး။ က်ေနာ္တို႔သိတဲ့အတိုင္းပဲ ျပည္တြင္းစစ္ကလည္း ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ ရွိေနၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈေတြ၊ ပ႗ိပကၡေတြက ခုခ်ိန္ထိ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ပြားေနရတာလဲ။ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္လဲ။ ဘယ္သူေတြမွာတာ၀န္ရွိ္လဲ။ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိနဲ႔ တမင္သက္သက္စစ္ပြဲေတြဖန္တီးေနတာလို႔ ယူဆလို႔ရပါလား။ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ျမန္မာျပည္ ျပည္တြင္းစစ္ရဲ႕အရင္းအျမစ္ကႏိုင္ငံေရးျပသာနာကို ႏိုင္ငံေရးအရမေျဖရွင္းဘဲ စစ္ေရးနဲ႔ ေျဖရွင္းလို႔ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ျပည္တြင္းစစ္က ေတာက္ေလာင္ေနဆဲပါ၊ ျပည္တြင္းစစ္အဆုံးသတ္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ ပင္လံု ကတိက၀တ္အတိုင္း “အမ်ဳိးသားတန္းတူေရးကိုအေျခခံသည့္ စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစံနစ္”ထူေတာင္ႏိုင္မွသာလွ်င္ ျမန္မာျပည္ ျပည္တြင္းစစ္မီးကၿငိမ္းသြားမွာျဖစ္တယ္။
အစိုးရကလည္း အမ်ားျပည္သူအက်ဳိးစီးပြားကိုသာ ဦးထိပ္ထားၿပီး အမွန္တရားေပၚမွာ မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္သင့္တယ္။ ယခင္အစိုးရအဆက္ဆက္ကေတာ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိနဲ႔ မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္လုပ္လာခဲ့ၾကတာပါဘဲ။
ေမး။ ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ေမးခ်င္တာကေတာ့ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈေတြ ေလွ်ာ့နည္းလာေအာင္ ပေပ်ာက္လာေအာင္ ဘယ္လိုမ်ဴိးေဆာင္ရြက္သင့္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ေလ်ာ့နည္းလာဖို႔က ခ်င္းျပည္သူေတြကို လူ႔အခြင့္အေရးပညာေပးတာေတြ မ်ားမ်ားျပဳလုပ္ၿပီးမွ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေဖာ္ထုတ္ျခင္းအားျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးၾကီးၾကပ္ႏိုင္မယ္ဆိုယင္ ေလ်ာ့နည္းလာမွာ ေသခ်ာတယ္။
