By လားႏြန္ – ပထမကမၻာစစ္အတြင္း ျပင္သစ္စစ္ေျမျပင္သို႔ စစ္မႈထမ္းရန္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ၏ လူစုေဆာင္းမႈကို ဆန္႔က်င္ၿပီး လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည့္ ခ်င္းေတာ္လွန္ေရးအထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္တိုင္ကို ခ်င္းျပည္နယ္ ဟားခါးၿမိဳ႕တြင္ စိုက္ထူၾကမည္ဟု သိရသည္။
“က်ေနာ္တို႔အခု
ျမန္မာ့သမိုင္းၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမားအေရးေတာ္ပံုေရာ
ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုတို႔ဆိုရင္ေတာ့သူတို႔ထက္က်ေနာ္တို႔က ပိုေစာေနတယ္၊
အဂၤလိပ္ေတြက လူစုေဆာင္းတယ္
တစ္ျမိဳ႕မွာ တစ္ေထာင္စီေတာင္းထားတာေပါ့ေနာ္ အဲဒီခ်ိန္မွာ တီးတိန္က တစ္ေထာင္သြားတယ္
ဖလမ္းက ေျခာက္ရာသြားတယ္ ဒါေပမဲ့ ဟားခါးေစာ္ဘြားေတြ ျပည္သူလူထုေတြက
ဟိုမွာေသမယ့္အစားဒီမွာေသတာပိုေကာင္းတယ္ဆိုျပီး မသြားပဲနဲ႔
အဂၤလိပ္ေတြကိုတိုက္မယ္ဆိုျပီးေတာ့ သူတို႔စစ္ဆင္ေရးလုပ္တာေပ့ါေလ လုပ္ေတာ့
အဲဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ဟားခါးနယ္မွာ ရြာေပါင္း (၂၀) ရြာေလာက္ကို
မီးရႈခံရတယ္ ျပီးေတာ့ ဖမ္းျပီးေတာ့ ေထာင္ထဲမွာ (၆) ေယာက္အထိ အသက္ဆံုးရံႈးခဲ့ရတယ္
အဲဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က အဂၤလိပ္ေတြကို သူမ်ားထက္ ေစာျပီးေတာ့
ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကတယ္ဆိုတဲ့ အထိမ္းအမွတ္နဲ႔ သူတို႔အသက္ကို စေတးခဲ့တဲ့ လူၾကီးေတြကို
ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ လုပ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္” ဟု ခ်င္းျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ
ပူးဇိုဘြဲ႕ကေျပာသည္။
ပထမကမၻာစစ္ၾကီးစတင္ျဖစ္ပြားလာသည့္အခ်ိန္တြင္ ျပင္သစ္စစ္ေျမျပင္၌ စစ္မႈထမ္းရန္အတြက္ ျဗိတိသ်ွအစိုးရသည္ ခ်င္းျပည္နယ္တခြင္တြင္ လုပ္သားစုေဆာင္းျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုလုပ္ရပ္အား ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ားက မေက်မနပ္ျဖစ္ၾကျပီး ခ်င္းျပည္ရွိ ျဗိတိသ်ွအစိုးရအား ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ဟားခါးနယ္ Farrawn ရြာသူၾကီး Pu Hreng Awr ေခါင္းေဆာင္ေသာ ခ်င္းမ်ိဳးခ်စ္စစ္သည္ေတာ္မ်ားသည္ ၁၉၁၇ ႏို၀င္ဘာလ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ ျဗိတိသ်ွစစ္သားမ်ားရွိရာ ဟားခါးစခန္းကို စတင္သြားေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ရာမွ ခ်င္းျပည္သမိုင္းတြင္ အၾကီးဆံုးေတာ္လွန္ေရးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည့္ ဟားခါးေတာ္လွန္ေရးၾကီး (The Famous Hakha Revolution) စတင္ခဲ့သည္ဟု ခ်င္းသမုိင္းသုေတသီ ဆလုိင္းဗန္က်ဴံးလ်န္က သူ၏ ဟားခါးနယ္မွ “Lai Ral” ေခၚ ခ်င္းေတာ္လွန္ေရးၾကီး စတင္ျခင္း ႏွင့္ ျဗိတိသ်ွစစ္တပ္၏ ခ်င္းေတာင္စစ္ဆင္ေရး (၁၉၁၇ ႏို၀င္ဘာလ – ၁၉၁၈ ဧျပီလ) ဆိုသည့္ ေဆာင္းပါးထဲတြင္ ေရးသားထားသည္။
ခ်င္းေတာ္လွန္ေရးေက်ာက္တိုင္စိုက္ထူရန္တြက္ ရန္ပံုေငြကို ဒီဇင္ဘာလအထိရွာေဖြကာ လာမည့္ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔မတိုင္ခင္အၿပီးတည္ေဆာက္ရန္ စီစဥ္ထားေၾကာင္း ဟားခါးၿမိဳ႕ပန္းျခံတြင္ စိုက္ထူမည္ဟု သိရသည္။
(ဓာတ္ပံု – ဆလိုင္းဗန္က်ဴံးလ်န္ Facebook မွ ကူးယူသည္။)
