Author: Editor

ချင်းပြည်နယ်၊ ကန်ပက်လက်မြို့နယ်၊ ခွဲလုံသာကျေးရွာတွင် သြဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့ ည ၁၂ နာရီ ဝန်းကျင်ကစပြီး လူနေအိမ်တလုံး မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့် အသက် ၇၈ အရွယ် အဘိုးအိုနှင့် မြေး ၂ယောက် သေးဆုံးသွားသည်ဟု သိရသည်။ “ မီးလောင်တာက မနေ့ညက ၁၂နာရီလောက်ကနေစလောင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းကြတယ်၊ ရွာကလူ တွေက ၂ နာရီလောက်မှာပဲသိရတော့ အိမ်တခုလုံး မီးကျွမ်းပြီိး။ အဲ့အိမ်မှာက အဖိုးရယ် မြေး ၂ယောက်ရယ် ၃ယောက်ပဲနေတာ မီးလောင်တဲ့ထဲမှာပဲ ၃ယောက်စလုံး သေဆုံးသွားကြတယ်၊ ကလေးရဲ့ မိဘတွေက ဥယျာဉ်သွားကြတာလို့ သိရတယ်၊ အဲ့အိမ်ကလည်း ရွာထိပ်မှာပဲ သီးသန့် လေးဖြစ်တယ်၊ ဆိုလာ ဘက်ထရီကနေပြီး ရှော့ခ်ဖြစ်ပြီးလောင်တာလို့ပြောကြတယ်” ဟု ကန်ပလက်မြို့နယ် ကြက်ခြေနီအသင်းက အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက ပြောသည်။ မီးလောင်မှုကြောင့် သေဆုံးသူများမှာ အသက် ၇၈ နှစ်အရွယ် အဖိုးအိုနှင့် မြေး ၂ ယောက်ဖြစ်သည့် ၁၂ နှစ်အရွယ် မိန်းကလေး နှင့် ၉ နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတို့ဖြစ်ကြသည်ဟု သိရသည်။ ခွဲလုံသာကျေးရွာသည် ကန်ပက်လက်မြို့နှင့် မိုင် ၃၀ ကျော်ဝန်းကျင် ခန့်ကွာဝေးပြီး ၎င်းမီးဘေးသင့် မိသားစုဝင်အတွက် ကန်ပလက်မြို့နယ် ကြက်ခြေနီအသင်းက ကူညီထောက်ပံ့မှုများလည်း ရှိသည်ဟု သိရသည်။

ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ပလက်ဝမြို့တွင် သြဂုတ်လ ၆ ရက်ကစပြီး လျှပ်စစ်မီးကို တရက်ခြားဖြင့် တစ်နေ့ ၃ နာရီခန့်သာ ဖြန့်ဖြူးပေးနိုင်တော့သည့်အတွက်ကြောင့် ပြည်သူ့ဆေးရုံတွင်ကြပ်မတ်ကုသနေကြသည့် ကိုဗစ်လူနာများအား အောက်ဆီ ဂျင်ကို အလှည့်ကျဖြင့် ရှုခိုင်းနေရသည်ဟု ပလက်ဝမြို့ ပြည်သူ့ဆေးရုံက ဒေါက်တာ ခိုင်ဝင်း ကပြောသည်။ “ရက်ခြားပေးတော့ အဆင်တော့မပြေဘူး၊ ရက်ခြားဆိုရင်တောင်မှ ၃ နာရီလောက်ပဲပေးတာ၊ တချိုိ့က ၃ နာရီအတွင်းမှာ အောက်ဆီဂျင်ရှူကြတာလေ၊ တချို့ အဲ့အတောတွင်း မဟုတ်တဲ့ ဟာကြတော့ အောက်ဆီဂျင်ရှူဖို့လိုရင် စက်နဲ့မောင်းပြီး ရှူကြရတာပေါ့၊ ပြီးတော့ ကျားနဲ့မဆိုပြီးခွဲ ထားတော့ ဒီဖက်တည၊ ဟိုဖက်တညဆိုပြီးတော့ ခွဲပြီးအလှည့်ကျရှူခိုင်းတယ်၊ အောက်ဆီဂျင် ရှူရတဲ့လူနာက ၅ယောက်ရှိတယ်။” ဟု ဒေါက်တာ ခိုင်ဝင်း ကပြောသည်။ ပလက်ဝမြို့တစ်မြို့လုံးကို ပေးနေသော လျှပ်စစ်မီးကို ယခင်က တရက်လျှင် ၄ နာရီအကြာ ဖြန့်ဖြူး ပေးခဲ့ပေမယ့် သြဂုတ်လ ၆ ရက်နေ့ ညကစတင်ပြီး စက်အင်အားမနိုင်နင်းလာသောကြောင့်၂ ပိုင်းခွဲပြီး တစ်ရက်ခြားဖြင့် လျှပ်စစ်မီးကို ဖြန့်ဖြူးပေးနေရကြောင်း ပလက်ဝမြို့နယ် လျှပ်စစ်ရုံးမှုး ဦးကျော်ကျော် သီးက ပြောသည်။ “စက်အင်အား မနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့် ကျွန်တော်တို့က ၂ ပိုင်းခွဲပြီးမှ ပေးရတာပါ၊ စက်ကတော့ ကောင်းပါတယ် ၅၀၀ ကေဗီဆိုရင် ၅၀၀ ကေဗီစက်ထက်ပိုတဲ့ဝန်အားတွေကိုသုံးနေတာ၊ ဆက်ပေး သွားမယ်ဆိုရင်တော့ စက်ကကွေးရုံ ပဲရှိတော့တယ်၊ ကျွန်တော်တို့က အများပြည်သူတွေအတွက် ဓာတ်အားပြတ်တောက်မှုကို ပိုပြီးမှ လျှော့ချနိုင်ဖို့အတွက်ဆိုပြီးမှ နေ့စဉ်ပေးနေရတဲ့အနေအထား က နေပြီးမှ ၂ပိုင်းခွဲပြီးပေးလိုက်ရတဲ့သဘောပါ၊ စက်က…

ချင်းပြည်နယ််တောင်ပိုင်း၊ မင်းတပ်မြို့နယ်အတွင်းရှိ စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူများအတွက် ရိက္ခာသယ်ယူသည့်လမ်းကြောင်းကို အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက တင်းကြပ်ကာ စစ်ဆေးဖမ်းဆီးမှုများရှိနေသည့် အတွက် ဆေးဝါးနှင့် ရိက္ခာများပြတ်လပ်မည့်အခြေအနေကြုံနေရသည်ဟု သိရသည်။ “ရိက္ခာအပိုင်းက အားနည်းနေပြီ၊ ဘာလို့လဲဆိုရင် ထောက်ပို့လမ်းကြောင်းမှာ စစ်ဖြစ်တာကတပိုင်း၊ နောက် အဓိက ရိက္ခာသယ်ယူတဲ့လမ်းကြောင်း ပခုက္ကူ-ပေါက်ကြားက လမ်းကြောင်းမှာ အဖမ်းဆီးတွေ အရမ်းများနေတယ်၊ ဒါကြောင့် ရိက္ခာတွေ တော်တော်လေးကို နည်းသွားပြီး၊ နောက်တခုက ဆေးဝါးလိုအပ်ချက်ပေါ့၊ ဆေးဝါးသယ်လာတဲ့သူတွေရှိရင် တန်းဖမ်းတယ်၊ ဆေးဝါးက နဂိုကတည်းက နည်းနေတဲ့ကြားထဲမှာ အခု အရမ်းနည်းလာတာပေါ့၊ အဓိက ဆေးဝါးနဲ့ရိက္ခာ လိုအပ်တယ်” ဟု မင်းတပ်မြို့နယ် စစ်ဘေးရှောင် စီမံခန့်ခွဲရေးကော်မတီဝင်တစ်ဦးက ပြောသည်။ မင်းတပ်မြို့နယ်တွင် ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက်နေ့ကစပြီး စစ်ကောင်စီနှင့် CDF-Mindat တို့အကြား တကျော့ပြန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည့် အနီးအနားတွင်ရှိသော ပြည်သူများသည် ထပ်မံစစ်ဘေးရှောင်နေကြရပြီး လက်ရှိ မင်းတပ်မြို့နယ်တွင် စစ်ဘေးရှောင်လူဦးရေ တစ်သောင်းနှင့် တစ်သောင်းခွဲဝန်းကျင်ခန့်ရှိပြီး ကျေးရွာပေါင်း ၈၀ ခန့်တို့တွင် စစ်ဘေးရှောင်နေကြရသည်ဟု ၎င်းကပြောသည်။ “ကျွန်တော်ဆီက စာရင်းပေါက်တာက ငါးထောင်ကျော်တယ်၊ ကျေးရွာလူထုတွေနဲ့ပေါင်းရင် လူဦးရေ ၁ သောင်းနဲ့ ၁သောင်းခွဲကြားထဲမှာရှိတယ်၊ ဒါက ကျွန်တော်တို့ဆီကနေ ရိက္ခာတွေဖြန့်ပေးနေတဲ့ လူထုပမာဏပါ၊ ကျွန်တော်တို့မှာ Camp တွေ သီးသန့်တနေရာထဲမှာ စုနေတဲ့အနေအထားမျိုးမှာ မရှိဘူး၊ လူနေအိမ်တွေမှာ ဖြန့်ပြီး နေကြတယ်၊ တောင်ယာတဲတွေထဲမှာ လိုက်နေကြတယ်၊ တချို့ကြတော့လဲ တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့အနေအထားမှာဆိုရင်တော့ တောထဲမှာသွားပြီးတော့ မိုးကာတွေထိုးပြီးမှ နေကြတယ်။ ရွာပေါင်း ၈၀ ကျော်လောက်မှာ စစ်ဘေးရှောင်ကြရတယ်” ဟု…

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ဦးဆောင်တဲ့ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက “အိမ်စောင့်အစိုးရ” ကို ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်အထိ အုပ်ချုပ်သွားမယ်လို့ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၆ လပြည့်တဲ့ သြဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့မှာ ကြေညာသွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီကိစ္စအပေါ် ချင်းနိုင်ငံရေးပါတီနဲ့ ချင်းအရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းက ခေါင်းဆောင်တစ်ချိူ့ရဲ့ အမြင်တွေကို စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။ ပူးဂင်ကမ်းလျန် (အတွင်းရေးမှူး-ဇိုမီးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ) “ကျနော်ကတော့ လောလောဆယ် သဘောထားတော့ လောလောဆယ် ပေးလို့မရသေးဘူး၊ ဒါပေမဲ့ ၁၉၅၈ တုန်းက ဗိုလ်နေဝင်းလုပ်သွားတဲ့ပုံစံများ ဖြစ်လာမလားလို့ထင်တာပဲ၊ ကျနော်လည်း သုံးသပ်လို့မရသေးဘူးဗျ၊ ခက်တာက သူတို့မှာတော့ စီမံကိန်းတွေ ရည်ရွယ်ချက်ကောင်း ရှိကောင်းရှိလိမ့်မယ်၊ ပြီးတော့ အတိတ်က မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အခြေအနေက သူတို့လည်း သုံးသပ်မိမှာပဲလေ၊ အဲဒီပေါ်မှာ လုပ်သွားတာလည်းထင်ပါတယ်၊ ကျနော်လည်း အမြင်ကိုပြောလို့မရသေးဘူး၊ ခန့်မှန်းလို့မရတော့ဘူး၊ မပြောတာကောင်းတာလို့ပဲ ထင်တာပဲလေ၊ တချို့က ကိုယ်ပြောရင်လည်း တစ်မျိုးထင်တတ်လို့ မပြောတာ ကောင်းမယ်လို့ထင်တယ်၊ သူ့ရည်ရွယ်ချက်ကို ကြည့်ရအုံးမယ်လေ၊ စောင့်ကြည်ရမယ်၊ ကျနော်တို့က စောင့်ကြည့်အုံးမယ်၊ သုံးသပ်လို့မရသေးဘူး၊ အခု အိမ်စောင့်အစိုးရရဲ့ လှုပ်ရှားမှုပေါ့နော်၊ ဘယ်လိုပုံစံဖွဲ့သလဲ၊ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်မှာ ဘယ်လိုဖွဲ့စည်းသလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ပြီးမှ သုံးသပ်လို့ရမယ်” ဆလိုင်းမျိုးချစ် (လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦး-CNLD ပါတီ) “သူတို့က နာမည်ပြောင်းလိုက်တာပေါ့နော်၊ အဓိကတော့ ပြည်သူတွေက အာဏာရှင်ဆိုတဲ့အမြင်ကို သူတို့ ရုပ်ပြောင်းချင်တယ်လို့ ကျနော်မြင်မိတယ်၊ ဥပမာအားဖြင့် လူတစ်ယောက်က မျက်လုံးသိပ်မကောင်းဘူးဆိုပြီး ထားလိုက်ပေ့ါ၊ အဲဒါကို သူကဖုံးချင်တယ်ဆိုရင် သူက နေကာမျက်မှန်တပ်ပြီး မပေါ်တော့တဲ့ပုံစံမျိုး ဖမ်းချင်တယ်လို့တော့ တွေ့ရတယ်ပေါ့နော်၊ ကျနော့်အထင်ကတော့ ၆ လလောက်ရှိပြီကိုး၊ အဲဒီ ၆ လအတွင်းမှာ ဘာမှကို…

ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးမြို့နယ်၊ ဆူရ်ခွာမြို့တွင် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီနှင့် ဆက်နွယ်မှုရှိသည်ဟုဆိုကာ ဖမ်းဆီးခံရသော ကက်သလစ် ဘုန်းတော်ကြီးတစ်ပါးနှင့် ခရစ်ယာန်သင်းအုပ်ဆရာတစ်ဦးကို ကတိခံဝန်ချက်ဖြင့် သြဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့က ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်ပြီဟု Chinland Defense Force (CDF) ထံမှ သိရသည်။ ဆူရ်ခွါမြို့တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော Catholic Rev. Fr. Noel Hrang Tin Thang နှင့် သင်းအုပ်ဆရာတော် Pu Cung Hnin တို့နှစ်ဦးကို စစ်ကောင်စီနှင့် ပတ်သက်ဆက်နွယ်မှု၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကြောင့် CDF-Hakha တပ်ဖွဲ့က ဇူလိုင် ၂၆ ရက်နေ့က ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယမန်နေ့ သြဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့ CDF-Hakha တာဝန်ရှိသူများနှင့် ကက်သလစ်အသင်းတော်မှ အသင်းလူကြီး တွေ့ဆုံဆွေးခဲ့ကြပြီး၊ CDF ဘက်မှတောင်းဆိုသည့်အချက် ၄ ချက်ကို သဘောတူကတိခံဝန်ချက် လက်မှတ်ရေးခဲ့ကြပြီးနောက် ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ CDF – Hakha မှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက “မနေ့ည ၁၀ နာရီ ချိန်းထားတဲ့နေရာ ရွာတစ်ရွာမှာ ကျနော်တို့ ကမ်းလှမ်းထားတဲ့အတိုင်း ထုတ်ပြန်တဲ့အတိုင်း သူတို့လက်ခံလို့ လက်မှတ်ထိုးပြီးပြီ၊ သူတို့ဖက်ကလည်း နှစ်ယောက် ဟားခါးကနေတစ်ယောက် ဆူရ်ခွားကနေတစ်ယောက် ကျနော်တို့ CDF တွေရဲ့သတင်း မဟုတ်မမှန်သတင်းတွေ သူများကိုပို့တာလည်းရှိတယ်၊ အဲဒါတွေနောက်မလုပ်ဖ်ို့ လက်မှတ်ထိုးခိုင်းပြီးတော့ ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်တာ” ဟု ပြောသည်။ ယခုကဲ့သို့ ပြန်လွှတ်ရခြင်းသည် လူအများလေးစားရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်သည့်အတွက်ကြောင့် ပြစ်ဒဏ်ကို လျော့ပေါ့သည့်အနေဖြင့် ပြန်လွှတ်ရခြင်းဖြစ်ပြီး အရပ်သားတစ်ဦးမှ လုပ်ဆောင်ပါက လုံးဝလက်ခံခွင့်လွှတ်မည်မဟုတ်ကြောင်း CDF-Hakha က…

ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ပလက်ဝမြို့တွင် ယနေ့ ကိုဗစ်ပိုးတွေ့လူနာ ၄ ဦးထပ်မံတွေ့ရှိပြီး လက်ရှိတွင် ကိုဗစ်ပိုးတွေ့လူနာ ၉၇ ဦး ဆေးကုသမှုခံယူလျှက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ “ဒီနေ့က ပိုးတွေ့လူနာ ၄ ယောက်ရှိတယ်၊ သူတို့က Facility Quarantine ထားတဲ့ထဲက ၂ ယောက်နဲ့ ဆေးရုံဝန်ထမ်းထဲက ဆရာမ ၂ ယောက်ပါ၊ ဒီီနေ့တွေ့တဲ့ဟာနဲ့ဆိုရင် ၉၇ ယောက်က ကုသနေဆဲ၊ ပလက်ဝမှာ စုစုပေါင်းကပိုးတွေ့လူနာက ၃၀၅ ယောက်ရှိသွားပြီ” ဟု ပလက်ဝမြို့ ပြည်သူ့ဆေးရုံက ဒေါက်တာခိုင်ဝင်းက ပြောသည်။ ပလက်ဝမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုးကူးစက်မှု မြင့်မားလျှက်ရှိပြီး ပလက်ဝမြို့ပေါ်တွင် ကိုဗစ်ပိုးတွေ့လူနာ ၂၇၇ ဦး၊ မြိတ်ဝ ၂၈ ဦး၊ ဆမီး ၄ ဦး၊ စုစုပေါင်း (၃၀၅) ဦးအနက် (၂၁၀) ဦးမှာ သက်သာပျောက်ကင်းသောကြောင့် ဆေးရုံမှ ဆင်းသွားကြပြီးဖြစ်ကာ ငှက်ဖျားရောဂါဖြင့် သေဆုံးသူ (၁) ဦး၊ အသည်းရောင်ရောဂါဖြင့် သေဆုံးသူ (၁) ဦး၊ စုစုပေါင်း (၂) ဦးသေဆုံးသည်ဟု သိရသည်။ အလားတူ ချင်းပြည်နယ် မင်းတပ်မြို့တွင်လည်း ကိုဗစ်ပိုးတွေ့လူနာ (၂၅) ဦးရှိပြီး (၁၀) ဦးမှာ သက်သာပျောက်ကင်းပြီး လက်ရှိတွင် ကုသမှုခံယူနေသူ ၁၅ ဦး၊ သြဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့က မန္ထလေးက ဆေးကုပြီး မင်းတပ်မြို့ကိုပြန်လာသူ အသက် ၅၅ နှစ်အရွယ် အမျိုးသမီးတစ်ဦး နေအိမ်တွင် သေဆုံးပြီးမှ ကိုဗစ်ပိုးတွေ့ရှိခဲ့ကြောင်းလည်း သိရသည်။…

ချင်းပြည်နယ်၊ ကန်ပက်လက်မြို့တွင် တာဝန်ကျ လုံခြုံရေးရဲတပ်သား ၂၃ ဦးထံတွင် ကိုဗစ်ပိုးတွေ့ရှိခဲ့ပြီး လက်ရှိ ကန်ပက်လက်မြို့တွင် ကိုဗစ်ပိုးတွေ့လူနာ ၄၄ ဦးမှာ ဆေးကုသမှုခံယူနေသည်ဟု သိရသည်။ “နေပြည်တော်ကနေပြီး တာဝန်လာကျတဲ့ ရဲတပ်ရင်းကအဖွဲ့တွေ၊ သူတို့က ထွေအုပ်ရုံးမှာ သီးသန့် လုံခြုံရေးယူထားတဲ့သူတွေ၊ မြို့တွင်းကနေပဲ ကူးစက်ခံရတာထင်တယ်၊ ၃၀ ကိုစစ်တဲ့အခါ ၂၃ ဦးကို ပိုးတွေ့တာ၊ အစက အ.ထ.က ကျောင်းမှာ အဖွဲ့တွေပေါင်းပြီး နေကြပေမယ့် အခု ပိုးတွေ့ ၂၃ ယောက်ကို ကျောင်းဆောင်တခုမှာပဲ သီးသန့်ခွဲထားကြတယ်၊ သူတို့က လုံခြုံရေးအဖွဲ့ဖြစ်တဲ့အပြင် ဆေးရုံတက်ရလောက်တဲ့အထိ အရမ်းပြင်းထန်တဲ့လက္ခာတွေလဲ မရှိကြဘူး၊ တယောက်က အနံ့သိပ်မရလို့ ပိုးစစ်ကြည့်တော့ တွေ့ကြတာပါ၊ ကိုဗစ်လူနာအားလုံးက ၅၄ ယောက်ရှိခဲ့ပြီး ၁၀ ယောက် ဆေးရုံကနေ ဆင်းခွင့်ရတော့ လက်ရှိ ၄၄ ယောက် ဆေးကုသမှုခံယူနေကြတယ်” ဟု ကန်ပက်လက်မြို့ ဒေသခံတစ်ဦးက ပြောသည်။ အဆိုပါ ပိုးတွေ့လူနာများသည် ကန်ပက်လက်မြို့နယ်တွင် လုံခြုံရေးယူရန်ရောက်ရှိလာသော ရဲတပ်ရင်းက ရဲတပ်သားများနှင့် မြို့ပေါ်နေပြည်သူများဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏ ကျန်းမာရေးမှာလည်း စိုးရိမ်ရသည့်လူနာများမရှိကြောင်း သိရသည်။ ကန်ပက်လက်မြို့၊ ပြည်သူ့ဆေးရုံတွင် ဆေးရုံအုပ်မရှိပဲ တာဝန်ယူကြပ်မတ်ပေးသော ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း ၇ ဦးသာရှိပြီး ကိုဗစ်ပိုးတွေ့လူနာများအတွက် ဆောင်ရွက်ရာတွင် အခက်အခဲကြုံတွေ့နေရသောကြောင့် ဆရာဝန်ကြီးလိုအပ်နေကြောင်းလည်း ၎င်းကပြောသည်။ ကန်ပလက်မြို့တွင် ကိုဗစ်-၁၉ ပိုးတွေ့လူနာ (၅၄) ဦးအထိရှိခဲ့ပြီး (၁၀) ဦးမှာ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်သောကြောင့် ဆေးရုံကနေ ဆင်းခွင့်ပြုကာ လက်ရှိတွင် ကိုဗစ်ပိုးတွေ့လူနာ ၄၄ ဦး…

စစ်အာဏာသိမ်းမှု ခြောက်လပြည့်တွင် မင်းအောင်လှိုင်က နိုင်ငံတော်အာဏာကို ယာယီ ခေတ္တသာ ထိန်းသိမ်းခြင်းဖြစ်သည်ဟု ပြည်သူကို မျက်လှည့်ပြလိုသဖြင့် အိမ်စောင့်အစိုးရကို ဖွဲ့စည်းလိုက်ပါသည်။ ထို့ပြင် အာဏာကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် အထိသာ ကိုင်ထားမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နှစ်ဝတ်တွင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပကာ အာဏာလွှဲပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားလာပါသည်။ စစ်ခေါင်းဆောင်အနေဖြင့် မည်သည့် ရည်ရွယ်ချက်ကြောင့် ထိုကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်လာသနည်း။ – အိမ်စောင့်အစိုးရသမိုင်း ၁၉၅၈ ခုနှစ်မှာ ဒီမိုကရေစီအစိုးရက မြန်မာ့တပ်မတော်ထံ နိုင်ငံအာဏာကို လွှဲအပ်ခဲ့သည့် အတွက် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နေဝင်း က “အိမ်စောင့်အစိုးရ” ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ယင်းကဲ့သို့ အာဏာလွှဲ အပ်ခြင်းသည် ဖဆပလ နှစ်ခြမ်းကွဲမှု၏နောက်ဆက်တွဲပြဿနာဟု သာမာန်အားဖြင့် သိရှိခဲ့ကြသော် လည်း အာဏာလွှဲအပ်ခဲ့သူ ဝန်ကြီးချုပ် ဉီးနု ကိုယ်တိုင်က နောက်ပိုင်းမှာ ရေးသားသည့်စာအရ စစ်တပ်မှ “အာဏာသိမ်းမှာ မလိုလားသည့်အတွက် ဖြစ်ကြောင်း” ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က စစ်ခေါင်းဆောင် တစ်ချို့၏ ‘အာဏာသိမ်းမည်’ဆိုသည့် ချိန်းခြောက်မှု လေသံများ ပြန့်ခဲ့ပါသည်။ သေချာသည်မှာ ၁၉၅၈-အိမ်စောင့်အစိုးရသည် နေဝင်း၏ အာဏာသိမ်း အစီအမံထဲက ကနေဉီးခြေလှမ်းဖြစ်ပါသည်။ – လက်ရှိအိမ်စောင့်အစိုးရ မင်းအောင်လှိုင် ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်ယူမည့် လက်ရှိအိမ်စောင့်အစိုးရသည်လည်း ၁၉၅၈ခုနှစ် သမိုင်းဆိုးကြီးကို တစ်ကျော့ပြန်လည်စေသည့် အပေါစား မျက်လှည့်သာဖြစ်ပါမည်။ အိမ်စောင့်အစိုးရ (Caretaker Government)ကို Cambridge Dictionary က အဓိပ္ပယ်ဖွင့်ဆိုရာတွင် a government that has power for a short…

အမှန်တကယ်တွင် ချင်းတို့သည် စစ်နှင့်ယဉ်ပါးနေသောမျိုးနွယ်စုများဖြစ်သောကြောင့် စစ်ကိုခုံမင်ခဲ့ဖူးသော လူမျိုးများဖြစ်ခဲ့သည်ဟုဆိုပါက မှားမည်မထင်ပေ။ သို့သော် ချင်းလူမျိုးများအဘယ်ကြောင့် လက်နက်ကိုင်ခဲ့သည်၊ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်ဆိုသည်ကို သေချာလေ့လာဆန်းစစ်ရန်လိုအပ်ပေသည်။ ထိုဆန်းစစ်ချက်များမှ တဆင့် မိမိတို့၏အမှားနှင့် အမှန်ကိုသုံးသပ်ကာ ပိုမိုကောင်းမွန်သော အနာဂတ်ကိုပြင်ဆင်နိုင်ရန်ရည်ရွယ်ပါသည်။ မြန်မာသမိုင်းဆရာကြီး ဒေါက်တာသန်းထွန်းက ဗမာလူမျိုးများ အေဒီ ၉ ရာစုခန့်က မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း သို့ဝင်ရောက်ရာတွင် ချင်းတွင်းမြစ်ဝှမ်းနှင့် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ရှိနှင့်နေထိုင်နှင့်သော ချင်းတို့နှင့် တိုက်ခိုက် ရခြင်းမရှိသောကြောင့် မိတ်ဆွေရင်း၊ အချင်းချင်းသင့်မြတ်သောလူမျိုးများဖြစ်သောကြောင့် “ချင်း” ဟူသော အမည်ဖြင့်ခေါ်ကြောင်းဆိုပေသည်။ သို့သော် ပုဂံခေတ်နှင့် နောက်ပိုင်းကာလများတွင် ချင်းလူမျိုးများ ချင်း တောင်တန်းများဆီသို့ရွှေ့ပြောင်းရခြင်းသည် လူမျိုးစုစစ်ပွဲများ၊ နောက်ရောက်လူမျိုးများကြောင့် ပင်ဖြစ်သည် မဟုတ်ပါလော။ မှတ်တမ်းမှတ်ရာများမရှိသောကြောင့် ရှေးကျသော စစ်ပွဲများအကြောင်းကို မသိရှိနိုင်တော့ပေ။ ထို့ကြောင့် ချင်းတောင်တန်းနှင့် ပတ်ပတ်လည် မြေပြန့်ဒေသများတွင်နေထိုင်သည့်အချိန်မှ လက်လှမ်းမှီရာမှတ်တမ်းများအရ ချင်းတို့၏ စစ်သမိုင်းအကျဉ်းကိုဖော်ပြအပ်ပါသည်။ (၁) #သက်ဦးဆံပိုင်ဘုရင်များလက်အောက်ခံခေတ် (Tributary War Period) မြေပြန့်ဒေသတွင်နေထိုင်သော ချင်းမျိုးနွယ်စုများသည် နီးစပ်ရာ သက်ဦးဆံပိုင်ဘုရင်များနှင့် ဆက်သွယ်မှု ပိုမိုများပြားခဲ့ကြသကဲ့သို့ သြဇာခံများလည်းဖြစ်တတ်ကြပါသည်။ အထူးသဖြင့် ရခိုင်ဘုရင်များ၊ မြန်မာဘုရင်၊ ကသည်းဘုရင်များ အားအထူးသြဇာခံကြကြောင်းကိုတွေ့မြင်နိုင်လေသည်။ #ကံရာဇာကြီးမင်း(အေဒီ ၃၅၀-၁၁၀၀) ၏တပ်တော်တွင် ပါဝင်သောလူမျိုးများတွင် ချင်းတို့ကိုစတင်တွေ့ ရလေသည်။ မောရင်း ၃ဝဝဝ ကို မျဉ်တည် (မေတေး-Meitei)တပ်၊ ချင်း ၃ဝဝဝ ကို ရာဇဂြိုဟ်တပ်ဟုဖော်ပြထားသည်။ ရာဇဂြိုဟ်သည် ကလေးမြို့မြောက်ဖက်နားတွင်တည်ရှိသည်။ #ရခိုင်ဘုရင်မင်းဖလောင်းလက်ထက် (၁၆၁၂- ၁၆၂၂) အရှေ့သို့ စစ်ချီရာတွင်လည်း “ညီတော်ကုလတန်စား ချစ်နှောင်းကိုလည်း မြုံ၊…

ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ မင်းတပ်မြို့နယ်တွင် CDF–Mindat နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားမှုတွင် CDF ဘက်မှ ၁၂ ဦးကျဆုံးခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီဘက်က အနည်းဆုံး ၁၆ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်ဟု CDF-Mindat အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်သည်။ CDF-Mindat နှင့် စစ်ကောင်စီအကြား အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သက်တမ်းတိုးရန် ဆွေးနွေးမှုပျက်ပြယ်ခဲ့ပြီးနောက် ဇူလိုင် ၁၉ ရက်နေ့ကစ၍ စကစတပ်ဖွဲ့များသည် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုရှိလာကာ မင်းတပ်မြို့နယ် ရွှေတွင်းတူးကျေးရွာဘက်တွင် ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက် မနက်ပိုင်းက တိုက်ပွဲပြန်လည်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ရန်းချောင်းရွာဘက်တွင် နှစ်ဖက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားကာ CDF-Mindat ဘက်မှ ရဲဘော်ဆလိုင်းဟုန်းအွမ် ကျဆုံးခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီဘက်ကလည်း ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူအများအပြားနှင့် သေဆုံးသူရှိသော်လည်း အတိအကျမသိနိုင်ကြောင်း CDF-Mindat က ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ထို့အပြင် ဇူလိုင် ၂၂ ရက်နေ့တွင်ပင် CDF-Mindat တပ်ဖွဲ့သည် မကွီအိမ်နူးမြို့ရှိ ရဲစခန်းနှင့်တပ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ကာ စကစဗိုလ်ကြီးတစ်ဦး CDM ဝင်ခဲ့ပြီး အရာခံဗိုလ်တစ်ဦးနှင့် စစ်သား ၄ ဦးကိုမူ စခန်းမှ အသာတကြည်ထွက်ခွာခွင့်ပေးခဲ့ကာ လက်နက်များအတူ စခန်းနှစ်ခုစလုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ဇူလိုင် ၂၃ ရက်နေ့တွင် စကစတပ်သည် ရမ်ပန်းရွာအထိတက်လာကာ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် တပ်စွဲထားပြီး CDF-Mindat နှင့် တိုက်ပွဲပြန်ဖြစ်ကာ စကစတပ်သား ၂ ဦးသေဆုံးပြီး အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြသည်။ နောက်တစ်နေ့ ဇူလိုင် ၂၄ ရက်နေ့တွင် စကစတပ်များ နောက်ဆုတ်သွားပြီး CDF-Mindat က နောက်ကလိုက်သွားကာ ရွှေတွင်းတူးရွာအထိ နယ်မြေရှင်းလင်းခဲ့ကြသည်။…