#Unicode
By လားနွန် – ချင်းအမျိူးသမီးများအား ခွဲခြားဆက်ဆံမှုနှင့် နစ်နာမှုရှိစေသည်ဆိုသော ချင်းဝိသေသတိုင်းအက်ဥပဒေ (Chin Act) ကို လွှတ်တော်တွင်းကနေ ပြင်ဆင်နိုင်ရန်ကြိုးပမ်းသွားမည်ဟု ၂၀၂၀ ခုနှစ်အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် ထန်လတန်မြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်မဲဆန္ဒနယ်မြေအမှတ် (၂) မှ ရွေးချယ်ခံရသည့် ဒေါ်နီရွှေလျန်ကပြောသည်။
“ဘာပဲပြောပြော ကျမတို့အနေနဲ့ အဲဒီဥပဒေကို ပြင်ကိုပြင်သင့်တယ် ဒါပေမဲ့ ကျမအနေနဲ့တော့ ဥပဒေပညာရှင်လည်း မဟုတ်ဘူးဆိုတော့ ဘယ်နည်းဘယ်ပုံစံနဲ့ ပြင်ရမယ်ဆိုတာတော့ အတိအကျမပြောနိုင်သေးဘူး ဒါပေမဲ့ ခေါင်းထဲမှာတော့ ဒါဟာအမျိုးသမီးတွေအတွက် တကယ့်ကိုနစ်နာစေတဲ့ ဥပဒေကြီးဖြစ်တယ် ခေါင်းထဲမှာတော့ရှိနေတယ် ဒါပေမဲ့ ဘယ်ပုံ ဘယ်နည်းနဲ့ဝင်ပြီးမှလုပ်ပေးမယ်ဆိုတာကတော ဥပဒေပညာရှင်လမ်းဆိုတော့ ဥပဒေပညာရှင်တွေနဲ့လည်း ပူးပေါင်းပြီးမှ ဆက်လုပ်ရမယ့်အပိုင်းရှိတယ် လုပ်ချင်တဲ့စိတ်ဆန္ဒကတော့အပြည့်ဘဲ” ဟု ဒေါ်နီရွှေလျန်ကပြောသည်။
ဒေါ်နီရွှေလျန်သည် ယခုလက်ရှိတွင် ထန်တလန်မြို့နယ် အမျိူးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ တွင် ထန်တလန်မြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်မဲဆန္ဒနယ်မြေ အမှတ်(၂) တွင် အမျိူးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချူပ် (NLD) ပါတီမှ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး ထပ်မံအနိုင်ရရှိခဲ့သူဖြစ်သည်။
သူသည် ချင်းပြည်နယ်၏ ပထမဦးဆုံးသော ချင်းအမျိူးသမီး ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။
ချင်းပြည်နယ်တွင် ယခင်နှင့် ယခုလွှတ်တော်သက်တမ်း (၁၀) နှစ်စလုံးတွင် ချင်းအမျိူးသမီး ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စား လှယ်တစ်ယောက်မျှမရှိခဲ့ပဲ ၂၀၂၀ ခုနှစ်အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် ပြည်နယ်လွှတ်တော်မှာ အမျိူးသမီးတစ်ဦးပါလာသည့်အပေါ်ဝမ်းသာကြိုဆိုကြောင်း ချင်းအက်ပြင်ဆင်ရေးပိုင်းတွင်လည်းအထောက်အကူဖြစ်လာမည်ဟုယုံကြည်ကြောင်း Ninu ခေါ် ချင်းအမျိူးသမီးအဖွဲ့ဒါရိုက်တာ Mai Len Nei Cer ကပြောသည်။
“ချင်းပြည်နယ်လွှတ်တော်မှာ အမျိုးသမီးပါလာတာ ကောင်းတယ်၊ ဝမ်းလည်းသာတယ်၊ ဒါပေမယ့် အမတ် ၂၆ ယောက် လောက်မှာ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်တည်းဖြစ်မှာဆိုတော့ သူ့ရဲ့အသံက ဘယ်လောက်ထိ ထွက်နိုင်မလဲဆိုတာ ထွက်လာ နိုင်မလဲဆိုတာ သိပ်တော့ မျှော်လင့်လို့မရဘူး၊ ဒါပေမယ့် အရင်က တစ်ယောက်မှ မရှိခဲ့ဘူးဆိုတော့ အခုလိုမျိုး ပါဝင်လာ နိုင်တာတော့ အရမ်းကောင်းတယ်လို့ မြင်တယ်၊ ကျမတို့အနေနဲ့က ချင်းပြည်နယ်လွှတ်တော်မှာ ချင်းအက်နဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ ဟာတွေကို တောင်းဆိုနေတယ်၊ ချင်းအက်ကိုပြင်ပြီးတော့ အမျိုးသမီးတွေက အမျိုးသားတွေနဲ့တန်းတူ အမွေဆက်ခံခွင့် ရနိုင်ဖို့ ကျမတို့အဖွဲ့အနေနဲ့တော့ ဖြစ်စေချင်တယ်” ဟု Mai Len Nei Cer ကပြောသည်။
ဗြိတိသျှကိုလိုနီလက်အောက်မှ မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် ချင်းတောင်တန်းအတွက်အသုံးပြုရန် ၁၉၄၈ အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချင်းဝိသေသတိုင်းအက်ဥပဒေကို ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ကြသည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ချင်းဝိ်သေသတိုင်း(ပြင်ဆင်ချက်) အက်ဥပဒေကို ထပ်မံထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။
အဆိုပါ ချင်းဝိ်သေသတိုင်း(ပြင်ဆင်ချက်) အက်ဥပဒေပါ ပုဒ်မ -၁၅ (က) တွင် အမွေဆက်ခံခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အမျိူးသမီးများအား အမွေဆက်ခံပိုင်ခွင့်ပေးမထားသည်ကိုတွေ့ရှိရသည်။
ထို့ကြောင့် Ninu ချင်းအမျိူးသမီးအဖွဲ့အနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့ဓလေ့ထုံးတမ်းများအရ အမျိူးသမီးများအား ခွဲခြားမှုရှိနေသည့် ဥပဒေကိုပြန်လည်ပြင်ဆင်ပေးရန်တောင်းဆိုလျက်ရှိပြီး ချင်းအက်ဥပဒေကြောင့် အမျိူးသမီးများနစ်နာခဲ့ရသည့်ဖြစ်ရပ် များဖော်ပြထားသည့် “အိမ်ရှင်ဖြစ်ခွင့်မရှိသည့် ဧည့်သည်များ” ဆိုသည့် စာအုပ်ကိုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့ကြပြီးဖြစ်သည်။
ယင်းစာအုပ်တွင် ချင်းအသိုင်းအဝိုင်းတွင်း ပက်ထရီအာခီ (Patriarchy) စနစ်ဟုခေါ်သော သားတွေကသာ ဖခင်၏ မျိုးရိုး (သို့မဟုတ်) ဆွေမျိုးစုကို ဆက်ခံနိုင်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့်နေရာတွင် အမျိုးသမီးများအား ပါဝင်ခွင့်မပေးထားသည့်အပြင် အမွေဆက်ခံခြင်း၊ လက်ထပ်ထိမ်းမြှားခြင်းနှင့် ကွာရှင်းပြတ်ဆဲခြင်းနှင့် အခြားသော နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် အမျိုးသမီးများအား ဆုံးဖြတ်ချက်ချပိုင်ခွင့်ရှိသည့်နေရာ၌ ပါဝင်ခွင့်မပေးထားကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။
#Zawgyi
ခ်င္းအမ်ဴိးသမီးမ်ားအား ခြဲျခားဆက္ဆံမႈႏွင့္ နစ္နာမႈရွိေစသည္ဆိုေသာ ခ်င္း၀ိေသသတိုင္းအက္ဥပေဒ(Chin Act) ကို လႊတ္ေတာ္တြင္းကေန ျပင္ဆင္ႏိုင္ရန္ႀကိဳးပမ္းသြားမည္ဟု ၂၀၂၀ ခုႏွစ္အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ထန္လတန္ၿမိဳ႕နယ္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မဲဆႏၵနယ္ေျမအမွတ္(၂)မွ ေရြးခ်ယ္ခံရသည့္ ေဒၚနီေရႊလ်န္ကေျပာသည္။
“ဘာပဲေျပာေျပာ က်မတို႔အေနနဲ႔ အဲဒီဥပေဒကို ျပင္ကိုျပင္သင့္တယ္ ဒါေပမဲ့ က်မအေနနဲ႔ေတာ့ ဥပေဒပညာရွင္လည္း မဟုတ္ဘူးဆိုေတာ့ ဘယ္နည္းဘယ္ပံုစံနဲ႔ျပင္ရမယ္ဆိုတာေတာ့ အတိအက်မေျပာႏိုင္ေသးဘူး ဒါေပမဲ့ ေခါင္းထဲမွာေတာ့ ဒါဟာအမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ တကယ့္ကိုနစ္နာေစတဲ့ ဥပေဒႀကီးျဖစ္တယ္ ေခါင္းထဲမွာေတာ့ရွိေနတယ္ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ပံု ဘယ္နည္းနဲ႔၀င္ၿပီးမွလုပ္ေပးမယ္ဆိုတာကေတာ ဥပေဒပညာရွင္လမ္းဆိုေတာ့ ဥပေဒပညာရွင္ေတြနဲ႔လည္း ပူးေပါင္းၿပီးမွ ဆက္လုပ္ရမယ့္အပိုင္းရွိတယ္ လုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္ဆႏၵကေတာ့အျပည့္ဘဲ” ဟု ေဒၚနီေရႊလ်န္ကေျပာသည္။
ေဒၚနီေရႊလ်န္သည္ ယခုလက္ရွိတြင္ ထန္တလန္ၿမိဳ႕နယ္ အမ်ဴိးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္ၿပီး ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲ တြင္ ထန္တလန္ၿမိဳ႕နယ္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မဲဆႏၵနယ္ေျမ အမွတ္(၂) တြင္ အမ်ဴိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဴပ္(NLD) ပါတီမွ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ၿပီး ထပ္မံအႏိုင္ရရွိခဲ့သူျဖစ္သည္။
သူသည္ ခ်င္းျပည္နယ္၏ ပထမဦးဆံုးေသာ ခ်င္းအမ်ဴိးသမီး ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။
ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ယခင္ႏွင့္ ယခုလႊတ္ေတာ္သက္တမ္း (၁၀) ႏွစ္စလံုးတြင္ ခ်င္းအမ်ဴိးသမီး ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္တစ္ေယာက္မွ်မရွိခဲ့ပဲ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မွာ အမ်ဴိးသမီးတစ္ဦးပါလာ သည့္အေပၚ၀မ္းသာႀကိဳဆိုေၾကာင္း ခ်င္းအက္ျပင္ဆင္ေရးပိုင္းတြင္လည္းအေထာက္အကူျဖစ္လာမည္ဟုယံုၾကည္ေၾကာင္း Ninu ေခၚ ခ်င္းအမ်ဴိးသမီးအဖဲြ႔ဒါရိုက္တာ Mai Len Nei Cer ကေျပာသည္။
“ခ်င္းျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မွာ အမ်ိဳးသမီးပါလာတာ ေကာင္းတယ္၊ ဝမ္းလည္းသာတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အမတ္ ၂၆ ေယာက္ ေလာက္မွာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္တည္းျဖစ္မွာဆိုေတာ့ သူ႔ရဲ့အသံက ဘယ္ေလာက္ထိ ထြက္နိုင္မလဲဆိုတာ ထြက္လာ နိုင္မလဲဆိုတာ သိပ္ေတာ့ ေမၽွာ္လင့္လို႔မရဘူး၊ ဒါေပမယ့္ အရင္က တစ္ေယာက္မွ မရွိခဲ့ဘူးဆိုေတာ့ အခုလိုမ်ိဳး ပါဝင္လာ နိုင္တာေတာ့ အရမ္းေကာင္းတယ္လို႔ ျမင္တယ္၊ က်မတို႔အေနနဲ႔က ခ်င္းျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မွာ ခ်င္းအက္နဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ ဟာေတြကို ေတာင္းဆိုေနတယ္၊ ခ်င္းအက္ကိုျပင္ၿပီးေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြက အမ်ိဳးသားေတြနဲ႔တန္းတူ အေမြဆက္ခံခြင့္ ရနိုင္ဖို႔ က်မတို႔အဖြဲ႕အေနနဲ႔ေတာ့ ျဖစ္ေစခ်င္တယ္” ဟု Mai Len Nei Cer ကေျပာသည္။
ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီလက္ေအာက္မွ ျမန္မာႏုိင္ငံလြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီးေနာက္ ခ်င္းေတာင္တန္းအတြက္အသံုးျပဳရန္ ၁၉၄၈ ေအာက္တိုဘာလ ၂၂ ရက္ေန႔တြင္ ခ်င္း၀ိေသသတိုင္းအက္ဥပေဒကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ခ်င္း၀ိ္ေသသတိုင္း(ျပင္ဆင္ခ်က္) အက္ဥပေဒကို ထပ္မံထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။
အဆိုပါ ခ်င္း၀ိ္ေသသတိုင္း(ျပင္ဆင္ခ်က္) အက္ဥပေဒပါ ပုဒ္မ -၁၅ (က) တြင္ အေမြဆက္ခံျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အမ်ဴိးသမီးမ်ားအား အေမြဆက္ခံပိုင္ခြင့္ေပးမထားသည္ကိုေတြ႔ရွိရသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ Ninu ခ်င္းအမ်ဴိးသမီးအဖြဲ႔အေနျဖင့္ ထိုကဲ့သုိ႔ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားအရ အမ်ဴိးသမီးမ်ားအား ခြဲျခားမႈရွိေနသည့္ ဥပေဒကိုျပန္လည္ျပင္ဆင္ေပးရန္ေတာင္းဆိုလ်က္ရွိၿပီး ခ်င္းအက္ဥပေဒေၾကာင့္ အမ်ဴိးသမီးမ်ားနစ္နာခဲ့ရသည့္ျဖစ္ရပ္ မ်ားေဖာ္ျပထားသည့္ “အိမ္ရွင္ျဖစ္ခြင့္မရွိသည့္ ဧည့္သည္မ်ား” ဆိုသည့္ စာအုပ္ကိုလည္း ထုတ္ေ၀ခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္သည္။
ယင္းစာအုပ္တြင္ ခ်င္းအသိုင္းအဝိုင္းတြင္း ပက္ထရီအာခီ (Patriarchy) စနစ္ဟုေခၚေသာ သားေတြကသာ ဖခင္၏ မ်ိဳး႐ိုး (သို႔မဟုတ္) ေဆြမ်ိဳးစုကို ဆက္ခံႏိုင္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်သည့္ေနရာတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ပါ၀င္ခြင့္မေပးထားသည့္အျပင္ အေမြဆက္ခံျခင္း၊ လက္ထပ္ထိမ္းႁမွားျခင္းႏွင့္ ကြာရွင္းျပတ္ဆဲျခင္းႏွင့္ အျခားေသာ နယ္ပယ္အသီးသီးတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္ရွိသည့္ေနရာ၌ ပါ၀င္ခြင့္မေပးထားေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။
