Salai Van Cung Lian (UK)
၁.၀နိဒါန္း
ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ကို က်င္းပတဲ့အခါတိုင္း မိန္႔ခြန္းမ်ားတြင္ ဘာေၾကာင့္က်င္းပရသလဲဆိုတာကို အျမဲေျပာေလ့ရွိေပမယ့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုပံုျခင္းမတူၾကပါဘူး။ တခ်ိဳ႕က… တိုက္သူႀကီး၊ ရြာသူႀကီးစနစ္ကေန ဒီမိုကေရစီစနစ္ေျပာင္းလဲအသံုးျပဳဖို႔ ဆံုးျဖတ္တဲ့ေန႔၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့… ဖလမ္းၿမိဳ႕မွာ လူထုငါးေထာင္ေတြ႔ဆံုၿပီး ဆံုးျဖတ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ စည္းလံုးမႈျပယုဒ္ျဖစ္လို႔… စသျဖင့္ေျပာဆိုၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း… ဘိုးဘြားေတြ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်င့္သံုးလာခဲ့တဲ့ တိုက္သူႀကီး၊ ရြာသူႀကီးစနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းတာျဖစ္တဲ့ေန႔ကို ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔လို႔မေခၚသင့္ေၾကာင္း ေျပာၾကသည္။ ဒါေၾကာင့္ ခ်င္းသမိုင္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္နဲ႔ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ရဲ႕အႏွစ္သာရကို ျပန္သံုးသပ္ၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။
ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ဟာ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ေအာက္တိုဘာလ (၉) ရက္ေန႔တြင္က်င္းပေသာ ခ်င္းေရးရာ၀န္ၾကီးအစည္းအေ၀းမွ ျဖစ္ေပၚလာသည္႔ အခ်က္ကို အာလံုးသိျပီးျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ခ်င္းမ်ိဳးသားေန႔အေၾကာင္းေလ့လာရာတြင္ ကြ်ႏု္ပ္သည္ ခ်င္းေရးရာ၀န္ၾကီးအစည္းအေ၀း၏ ေဆြးေႏြးခ်က္ႏွင္႔ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကိုသာ စူးစိုက္ေဖာ္ျပသြားမည္ျဖစ္သည္။
၂.၀လြပ္လပ္ျပီးေခတ္၊ခ်င္းေရးရာဌာန၏ၾကိဳးပမ္းမွဳမ်ား
၁၉၅၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ (၉) ရက္ေန႔ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီ အစည္းအေ၀းအေၾကာင္း မေဖာ္ျပမီတြင္ ခ်င္းေရးရာဌာန၏ လြတ္လပ္ျပီးကာလ ၾကိဳးပမ္းခ်က္မ်ားအားေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ၁၉၄၈ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ျဗိတိသွ်လက္ေအာက္မွလြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒ အပုိဒ္ – ၅၊ ခ်င္း၀ိေသသတုိင္းအခန္း၊ ပုဒ္မ – ၁၉၆၊ ၁၉၇၊ ၁၉၈ တုိ႕အရ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီ၊ ခ်င္းေရးရာဌာနႏွင့္ ခ်င္းေရးရာ၀န္ၾကီးတုိ႕ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းေရးရာဌာနရဲ့ ပထမဆံုးလုပ္ငန္းအေနျဖင္႔ ခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ ေရွးယခင္ေခတ္အဆက္ဆက္မွ ျဗိတိသ်ွေခတ္အထိ အသံုးျပဳခဲ့သည္႔ သက္ဦးဆံပိုင္စနစ္ေဟာင္းကို ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖင္႔ အစားထိုးရန္ ၾကိဳးစားေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ ခ်င္းေရးရာဌာနက (၂၂) ဇန္န၀ါရီ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ၀န္ၾကီးအဖြဲ႕သုိ႕ ခ်င္းေတာင္စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႕ေပးရန္ တင္ျပခဲ့သျဖင့္ (၆) ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၉၄၈ တြင္ ထိုေကာ္မရွင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါသည္။ ၄င္းအဖြဲ႕တြင္ ဦး၀မၼသူးေမာင္း၊ စည္သူဦးသိမ္းေမာင္ ( ေအ – တီ – အမ္) ႏွင့္ ဦးစုိး၀င္း (အမ်ဳိးသားပညာ၀န္ေဟာင္း) တုိ႕ပါ၀င္ၾကသည္။ ေကာ္မရွင္၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင္႔လုပ္ငန္းမ်ားမွာ တိုက္သူၾကီးမ်ားႏွင္႔သူၾကီးမ်ားခံစားရေသာ စိတ္သေဘာထားကို တိက်စြာစူးစမ္းရွာေဖြရန္၊ တိုက္သူၾကီးမ်ားေကာက္ခံလ်က္ရွိေသာ အခြန္ေတာ္ပေပ်ာက္ေရးကို လံႈ႕ေဆာ္ေၾကြးေၾကာ္လ်က္ရွိသည္႔ လုပ္ငန္းမ်ားအေပၚတြင္ လူထု၏ဆႏၵကို စံုစမ္းရန္္၊ အျခားတစ္ဖက္တြင္ ထိုသို႔ျဖဳတ္ခ်ရာတြင္ အစိုးရတြင္တတ္ႏိုင္သမ်ွေငြကုန္က်သက္သာေစရန္၊ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေျပာင္းလဲရာတြင္ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔၏အက်ိဳးကို မထိခိုက္ေစရန္ နည္းလမ္းမ်ားရွာေဖြျပီး အစိုးရထံသို႔အစီရင္ခံစာႏွင္႔တစ္ကြ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ႏွင္႔ေထာက္ခံခ်က္တို႕ကိုပါတင္သြင္းရန္ ျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္သည္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၂) – (၁၈) ရက္မ်ားတြင္ တီးတိန္ျမိဳ႔နယ္၊ ဖလမ္းျမိဳ႔နယ္ႏွင္႔ ဟားခါးျမိဳ႔နယ္တို႔တြင္ လူထုကိုယ္စားလွယ္၊ တိုက္အုပ္၊ သူၾကီးမ်ားႏွင္႔ေတြ႔ဆံုျပီး ၎တို႔၏ဆႏၵကို စံုစမ္းေမးျမန္းခဲ့သည္။
၂.၁) ဖလမ္းျမိဳ႔လြပ္လပ္ေရးေအာင္ပြဲညီလာခံသဘင္
အဲဒီလိုစံုစမ္းစစ္ေဆးမွဳမ်ားျပဳလုပ္ေနစဥ္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၉) – (၂၂) ရက္အထိ ဖလမ္းျမိဳ႔မွာက်င္းပခဲ့တဲ့ လြတ္လပ္ေရးေအာင္ပြဲ လူထုညီလာခံသဘင္က်င္းပျခင္းႏွင္႔ တိုက္ဆိုင္ခဲ့ပါသည္။ လူမ်ားက ဖလမ္းျမိဳ႔လူထုညီလာခံသည္ တိုက္သူၾကီးမ်ားျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ေရးအတြက္ လူထုဆႏၵေကာက္ခံရန္က်င္းပျခင္းျဖစ္သည္ဟု ထင္မွတ္ၾကသည္။ အမွန္စင္စစ္ ဤညီလာခံသည္ လြတ္လပ္ေရးေအာင္ပြဲအခမ္းအနားက်င္းပရန္အတြက္ စီစဥ္ရျခင္းျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေရးေန႔သည္ ဇန္န၀ါရီ (၄) ရက္တြင္ရရွိခဲ့သည္မွန္ေသာ္လည္း ဖလမ္းျမိဳ႔သို႔ ျပည္ေထာင္စုသမၼတကိုယ္တိုင္ႏွင္႔ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကီအကဲမ်ား တက္ေရာက္ရန္ျဖစ္ေသာေၾကာင္႔ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၉) – (၂၂) ရက္တြင္ က်င္းပရျခင္းျဖစ္သည္။ ဤညီလာခံအတြက္ အစိုးရမွ ဘတ္ဂ်က္ ရူပီ (၂၁၀၀၀) ကို ခဲြေ၀ခ်ထားသည္။ နည္းလွသည္႔ဘတ္ဂ်က္မဟုတ္ေပ။ ထိုေခတ္ကာလတြင္ စစ္သားတစ္ဦး၏လစာသည္ တစ္လလ်င္ ရူပီ (၁၅)၊ အစိုးရ၀န္ထမ္းအရာရွိတို႔၏ ပ်မ္းမ်ွတစ္လ၀င္ေငြမွာ ရူပီ (၃၀) ႏွင္႔ ႏြားေနာက္တစ္ေကာင္သည္ ရူပီ (၂၀) ရွိသည္။ ထိုအခမ္းအနားသို႔ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ စပ္ေရႊသိုက္ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ခဲ့ျပီး မိန္ခြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထိုအစည္းအေ၀းသို႔ တက္ေရာက္ေသာလူဦးေရသည္ (၅၀၀၀) ေက်ာ္ရွိသည္မွာလည္း လူအမ်ားမွသံသယရွိၾကသည္။ လူထု (၅၀၀၀) ေက်ာ္တက္ေရာက္သည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သည္႔ ဟားခါးျမိဳ႔နယ္အထက္လြတ္ေတာ္အမတ္ ဦရိုထန္ (Pu Ro Thang) ကလည္း မွန္ကန္ေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္က ဖလမ္းအေရးပိုင္ဦးတြန္မွဳန္း (PuTuangHmung) ၏ ႏွစ္စဥ္အစီရင္ခံစာတြင္လည္း ရွင္းလင္းစြာေဖာ္ျပထားသည္မွာ ဧည္႔သည္စုစုေပါင္း (၅၀၀၀) ခန္႕ရွိျပီး ခ်င္းေတာင္ကဲ့သို႔ေသာေနရာမ်ိဳးတြင္ ထိုမ်ွေလာက္ေသာလူစာရင္းသည္ နည္းသည္မဟုတ္ဟုဆိုပါသည္။ ၎အစီရင္ခံစာတြင္ စိတ္၀င္စားဖြယ္အေကာင္းဆံုးကား ကန္ပက္လက္ႏွင္႔ပလက္၀ (ထိုအခ်ိန္က ရခိုင္ေတာင္တန္း) နယ္မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ခ်င္းသမိုင္းတြင္ ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ပါ၀င္လာမွဳ အထူးအေလးေပးေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ပလက္၀နယ္မွလူတစ္ဦးသည္ ေျခက်င္ခရီးျဖင္႔ ဖလမ္းသို႔အေရာက္ေလ်ွာက္လာခဲ့သည္။ ထိုနည္းတူစြာပင္ ကန္ပက္လက္၊ တီးတိန္၊ ဟားခါးႏွင္႔ မတူပီတို႔မွလည္း လာေရာက္ၾကသည္ပင္ျဖစ္သည္။ ဟားခါးနယ္၀န္ေထာက္မွလည္း တိုက္သူၾကီးမ်ားအားတက္ေရာက္ရန္ အမိန္႔ေပးခဲ့သည္။ ဖလမ္းနယ္မွတိုက္သူၾကီးမ်ားမွလည္း ရြာသားမ်ားအား ညီလာခံသို႔အတင္းတက္ေရာက္ေစခဲ့သည္။ လူထုတစ္ခ်ိဳ႔မွာမူ ႏိုင္ငံေရးအသိအျမင္ေၾကာင္႔ ညီလာခံသို႔တက္ေရာက္လာျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ျပည္ေထာင္စုသမၼတစပ္ေရႊသိုက္၊ ခ်င္းေရးရာ၀န္ၾကီးဦး၀မၼသူးေမာင္းႏွင္႔ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားအား ေတြဆံုခ်င္ၾကေသာေၾကာင္႔ျဖစ္သည္။
၂.၂) ဖလမ္းျမိဳ႔လူထုအစည္အေ၀းမွဆံုးျဖတ္ခ်က္
ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၀) ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖလမ္းၿမိဳ႕၌က်င္းပေသာ လူထု (၅၀၀၀) ေက်ာ္တက္ေရာက္သည့္ အစည္းအေ၀းတြင္ အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာ ေဆြးေႏြးၾကသည္။ (၂၀) ရက္ေန႔အစီအစဥ္တြင္ ပညာေရး၊က်န္းမာေရးႏွင္႔သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးအေၾကာင္းမ်ားေဆြးေႏြးၾကသည္။ ထိုသို႔ေဆြေႏြးရာ အစပထမတြင္ အၾကီးအကဲထဲမွကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦး၊ လူထုမွကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးႏွင္႔ တစ္နယ္မွနယ္၀န္ေထာက္တစ္ဦးစီသာ ေျပာဆိုခြင္႔သတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း လူမ်ားစြာပါ၀င္ေဆြးေႏြးၾကေတာ႔သည္။ ထို႔ေနာက္ လူမ်ားေစာင္႔ဆိုင္းေနၾကေသာ အၾကီးအကဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အစားထိုးရန္ တီးတိန္နယ္မွ ဦးေထာင္းဇာကိုင္က အဆိုတင္သြင္းရာ ဖလမ္းျမိဳ႔မွ ဦးဆြမ္းမန္ႏွင္႔ ကန္ပက္လက္မွ ဦးထန္းေမာင္းတို႔က ေထာက္ခံၾကသည္။ အဆိုကို တက္ၾကြစြာႏွင္႔ အခ်ိန္အတန္ၾကာေအာင္ေဆြးေႏြးၾကရာ၊ ကန္႔ကြက္သူမ်ားရွိသျဖင္႔ အခမ္းအနားသဘာပတိက မဲခြဲရန္ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ အဆိုကို ေထာက္ခံမဲ (၅၀၀၀) ႏွင္႔ကန္႔ကြက္သူ (၁၇) ျဖင္႔ အတည္ျပဳခဲ့ၾကသည္။
၂.၃) စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္အစီရင္ခံစာႏွင္႔ခ်င္း၀ိေသသတိုင္းအက္ဥပေဒ
စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္သည္ ဖလမ္းလူထုအစည္းအေ၀းၾကီးအျပီး ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၂) မွ (၂၆) ထိ စည္းရံုးေရးလုပ္ငန္းမ်ား ထပ္မံေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျပီး လူထုအမ်ားစုက တိုက္သူၾကီးမ်ားအုပ္ခ်ဳပ္သည္႔စနစ္ကို အစားထိုးရန္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ခ်င္းေတာင္အေျခေနမွာ တင္းမာေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ေကာ္မတီသည္ အစိုးရ၀န္ထမ္းမ်ား၏အယူအဆကိုလည္း ေမးျမန္းၾကရေတာ့သည္။ ခ်င္း၀ိေသသတို္င္းမွ နယ္၀န္ေထာက္မ်ား၏ တရား၀င္အစည္းအေ၀းကို ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၆) ရက္တြင္က်င္းပၾကရသည္။ ေကာ္မရွင္သည္ ၎၏အစီရင္ခံစာကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္စက္တင္ဘာလ (၃၀) ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္၀န္ၾကီးမ်ားအဖြဲသို႔ တိုက္သူၾကီးမ်ားအားမနစ္နာေစရန္ ပင္စင္ေထာက္ပ့ံေၾကးမ်ားေပးရန္၊ ေရွးေခတ္မွအသံုးျပဳေသာ ပေဒသရာဇ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဒီမုိကေရစီနည္းက်အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျဖင္႔ေျပာင္းလဲရန္ တင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။ ထိုအစီရင္ခံစာသည္ ခ်င္းေတာင္တစ္ခြင္တြင္စံုစမ္းျခင္းျပဳလုပ္သည္႔အေျဖမ်ားျဖစ္သည္ႏွင္႔အမ်ွ လူထုဆႏၵကိုေပၚလြင္ေစသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွလည္း အဆိုတင္သြင္းမွဳမ်ားကိုေထာက္ခံျပီး၊ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီက ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ခ်င္း၀ိေသသတုိင္း ( ဥပေဒမ်ားသက္ဆုိင္ျခင္း) အက္ဥပေဒကုိ ၁၂–၁၀–၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္က်င္းပသည့္ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ (ပါလီမန္) ညီလာခံက အက္ဥပေဒအျဖစ္ အတည္ျပဳဆုံးျဖတ္ခဲ့ပါသည္။ ထိုညီလာခံတြင္ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီမွေရးဆြဲထားေသာ “ခ်င္း၀ိေသသတိုင္းအက္ဥပေဒ” ကိုလည္း အတည္ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ဤအက္ဥပေဒအရ ၁၈၉၆ခုႏွစ္ ခ်င္းေတာင္တန္းအက္ဥပေဒကုိဖ်က္သိမ္းျပီး ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ားကိုယ္တိုင္ေရးဆြဲေသာ ဥပေဒအားအသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။
၃.၀) ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အတြက္ရက္ေရြးျခင္း၊ေဆြးေႏြးျခင္းႏွင္႔အတည္ျပဳျခင္း
ဦး၀မၼသူးေမာင္းေခါင္းေဆာင္ေသာ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေျပာင္းလဲျခင္းႏွင္႔အျခားလုပ္ငန္းမ်ားျဖင္႔ ၁၉၄၈–၄၉ အတြင္း လုံုးပန္းၾကိဳးစားခဲ့ၾကရသည္။ ခ်င္းလူမ်ဳိးတို႔သည္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အေရးပါေသာလူမ်ိဳးျဖစ္သည္႔အထိ္္မ္းအမွတ္က်င္းပရန္ အေရးၾကီးလိုအပ္သည္ကိုလည္း အသိအမွတ္ျပဳလာၾကသည္။
၃.၁) ခ်င္းေရးရာေကာင္စီအစည္းအေ၀း (၁၉၅၀ေအာက္တိုဘာ၉ရက္ေန႔) ၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္
၁၉၅၀ေအာက္တိုဘာလ (၉) ရက္ေန႔တြင္က်င္းပေသာ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီအစည္းအေ၀းတြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔မည္႔သည္႔အတြက္လိုအပ္ေၾကာင္းႏွင္႔ ထိုေန႔ထူးေန႔ျမတ္အတြက္ ခ်င္းသမိုင္းတြင္အေရးၾကီးေသာ ရက္တစ္ရက္ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဤအစည္းအေ၀းမွဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္သာလ်င္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔သမိုင္းအတြက္ အေရးၾကီးဆံုးအေထာက္အထားျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္မိပါသည္။ ဤအစည္းအေ၀းမွတ္တမ္းအား ရန္ကုန္ျမိဳ႔၊ အမ်ိဳးသားေမာ္ကြန္းဌာနရွိစာအမွတ္ Acc-24084 တြင္ရရွိခဲ့ျပီး အစည္းအေ၀းမွတ္တမ္းအတိုင္း ေဖာ္ျပသြားမည္ျဖစ္သည္။
အဆိုအမွတ္ (၂) ။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ရန္ကိစၥကို ေဆြးေႏြး၍အတည္ျပဳရန္။
ဦး၀မၼသူးေမာင္း (ခ်င္းေရးရာ၀န္ၾကီး၊ ကန္ပက္လက္နယ္ အမတ္)။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ရန္ဟူေသာအဆိုကို တင္သြင္းရျခင္းမွာ အမ်ိဳးသားေန႔ဆိုတဲ့အထိမ္းအမွတ္ကို ကမၻာႏွင္႔အ၀ွမ္းသတ္မွတ္ၾကတဲ့ ထံုးတမ္းစဥ္လာရွိတဲ့အတြက္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေတြမွာလည္း ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ရွိသင္႔တယ္လို႔ ယူဆတဲ့အတြက္ ဒီအဆိုကို တင္သြင္းရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဦးဆံနိမ္း (မတူပီနယ္အမတ္)။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ဟုသတ္မွတ္ရန္အတြက္ ဤအဆိုကို ေထာက္ခံပါတယ္။
ဦး၀မၼသူးေမာင္း။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔သတ္မွတ္ရန္ကိစၥႏွင္႔စပ္လ်ဥ္း၍ အနည္းငယ္ေျပာလိုပါတယ္။ ဤကိစၥႏွင္႔ပက္သက္၍ ခ်င္း၀ိေသသတိုင္းမင္းၾကီးအျခားပုဂိၢဳလ္မ်ားႏွင္႔ ေန႔သံုးေန႔ကိုမူတည္ျပီး ေဆြးေႏြးခဲ့ဘူးပါတယ္။ အျပီးသတ္ဆံုးျဖတ္အတည္မျပဳရေသးပါဘူး၊ အဲဒီေန႔သံုးေန႔ကေတာ့ ပထမ၊ ေမျမိဳ႕ကို အင္ကြာရီေကာ္မတီေစလႊတ္တဲ့ေန႔။ ဒုတိယ၊ Chief (ေခၚ) တိုက္သူၾကီးတို႔အုပ္ခ်ဳပ္မွဳလက္ေအာက္မွ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးသစ္သို႔ေျပာင္းလဲခဲ့သည္႔ ဖလမ္းျမိဳ႔တြင္လူထုညီလာခံက်င္းပေသာ ၁၉၄၈ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၀) ရက္ေန႔။ တတိယ၊ ခ်င္း၀ိေသသတိုင္းအက္ဥပေဒျပဌာန္းအတည္ျပဳတဲ့ေန႔။ ဤသံုးရက္အနက္ မည္သည္႔ေန႔ကိုျပဌာန္းသင္႔တယ္ဆိုတာ ေဆြးေႏြးျပီးအတည္ျပဳရန္ျဖစ္ပါတယ္။
ကပၸတိန္မန္းသုန္းႏုန္း (တီးတိန္နယ္ အမတ္)။ သဘာပတိၾကီးခင္ဗ်ား၊ ဤအဆိုႏွင္႔ပက္သက္ျပီး ကြ်န္ေတာ္နည္းနည္းေ၀ဖန္ခ်င္ပါတယ္။ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ မတ္လပင္လံုကြန္ဖရင္႔၊ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇနၷ၀ါရီလကုန္ခါနီး ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ဒုတိယပင္လံုကြန္ဖရင္႔၊ ၁၉၄၇ ခုနွစ္မတ္လနွင္႔ဧျပီလမွာ ေတာင္တန္းေဒသအင္ကြာရီေကာ္မရွင္ေမျမိဳ႔အစရွိတဲ့ အဆိုရွင္အမတ္မင္းတင္သြင္းတဲ့အတိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္မတ္လတြင္ က်င္းပခဲ့တဲ့ ပင္လံုကြန္ဖရင္႔မွာ ျပည္ေထာင္စုႏွင္႔ေတာင္တန္းေဒသ၏အေျခအေန၊ ဒုတိယ ျပည္မႏွင္႔အဆက္အသြယ္ျပဳလုပ္ဖို႔အတြက္ ျပည္မမွာရွိတဲ့ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ့ ေတာင္တန္းေဒသမွာရွိတဲ့နယ္အသီးသီးမွကိုယ္စားလွယ္ေတြက ျပည္ေထာင္စုထဲမွာေပါင္းဖို႔သေဘာတူျပီးေနာက္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၀) ရက္ေန႔မွာ ျပည္မရွိ လူထုကိုယ္စားလွယ္အားလံုးစုေပါင္းျပီး တိုင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ကိုဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါတယ္။ (၆) လတိုင္တိုင္ လူထုကိုယ္စားလွယ္ (၂၅၀) က ဆံုးျဖတ္တဲ့မူကို ဘိလပ္အစိုးရကလက္ခံအတည္ျပဳျပီး ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႔မွာ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာပိုင္တဲ့လြတ္လပ္ေရးကိုေပးခဲ့ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေသာျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးျဖစ္လာသည္နွင္႔အမ်ွ တျပိဳင္နက္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၀) ရက္၊ နံႏက္ (၁၁) နာရီအခ်ိန္မွာ ခ်င္းလူထုညီလာခံကို ဖလမ္းျမိဳ႔မွာက်င္းပခဲ့တဲ့အတြက္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမူေဟာင္းမွ ဒီမိုကေရစီမူသစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသို႔ေျပာင္းလဲခဲ့တဲ့အတြက္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ(၂၀) ရက္ေန႔ နံနက္ (၁၁) နာရီအခ်ိန္ကို ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ျပဌာန္းသတ္မွတ္ရန္ ေလးေလးနက္နက္ေထာက္ခံပါတယ္။
ဦးဆံနိမ္း။ ကပၸတိန္မန္းသုန္းႏုန္းေျပာတဲ့စကားထဲမွာ ကြ်န္ေတာ္ေျပာလိုတာက ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေတာင္ပိုင္းခ်င္းေတာင္မွာ ေဖေဖာ္၀ါရီလဆိုရင္ စပါးရိတ္ခ်ိန္ျဖစ္ေန၍ လူထုအမ်ားအားလပ္ရက္မရႏိုင္သည္႔အတြက္ ဒီဇင္ဘာလေလာက္တြင္သတ္မွတ္ေပးရန္ ေျပာလိုပါတယ္။
ဦးလ်င္ထုမ္း (သဘာပတိ)။ ဦးဆံနိမ္းကကပၸတိန္မန္းသုန္း၏အဆိုကို ေထာက္ခံပါသလား (သို႔မဟုတ္) ကန္႔ကြက္ပါသလား။
ဦးဆံနိမ္း။ ဒီဇင္ဘာလ (သို႔) ဇႏၷ၀ါရီလ (၂၅) ရက္ေန႔တြင္ သတ္မွတ္ေပးရန္ျဖစ္ပါတယ္။
ကပၸတိန္မန္းသုန္းႏုန္း။ ကြ်န္ေတာ္ေျပာေနတာက ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၀) ရက္တိုင္းမွာ လူထုအစည္းအေ၀းက်င္းပျပဳလုပ္ရန္အတြက္ ေျပာဆိုေထာက္ခံေနျခင္းမဟုတ္ပါ။ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႔သည္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ဟူ၍သာ အထိမ္းအမွတ္သေဘာနွင္႔ရွိေစရန္အတြက္ ေထာက္ခံေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဦးဆံနိမ္း။ ကြ်န္ေတာ္အဆိုကိုမကန္႔ကြက္ပါ။
ကပၸတိန္မန္းသုန္းႏုန္း။ မူလအဆိုတြင္ (ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔) ေနာက္မွ (၁၉၄၈ ခု၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၀ ရက္ေန႔) ဟု ထပ္မံျဖည္႔စြတ္ရန္ အဆိုတင္သြင္းပါတယ္။
ဦးလ်င္ထုမ္း (သဘာပတိ)။ ျပင္ဆင္ခ်က္အဆိုကို ေကာင္စီကသေဘာတူပါသလား။
အမတ္အားလံုးသေဘာတူသျဖင္႔ ေအာက္ပါအတိုင္းအဆိုကိုျပင္ဆင္၍ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ေရြးခ်ယ္အတည္ျပဳလိုက္သည္။
“ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ကို ၁၉၄၈ ခုနွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႔အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ရန္ကိစၥကို ေဆြးေႏြး၍အတည္ျပဳရန္”
၁၉၄၈ ခုနွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႔၊ နံနက္ (၁၁) နာရီအခ်ိန္ကို ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ဟူ၍ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီမွ ေရြးခ်ယ္အတည္ျပဳပါသည္။
ဤ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီအစည္းအေ၀းမွတ္တမ္းသည္ အရွင္းလင္းဆံုးႏွင္႔ အခိုင္လံုဆံုး သက္ေသအေထာက္အထားျဖစ္သည္။ ဦး၀မၼသူးေမာင္း၏အေၾကာင္းျပခ်က္သည္ ရွင္းလင္းသည္။ အဘယ္ေၾကာင္႔ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ရွိသင္႔သနည္း။ ကမၻာအႏွ႔ံတြင္ အမ်ိဳးသားေန႔မ်ားရွိၾကသည္႔အစဥ္အလာရွိေသာေၾကာင္႔ သူ႔အေနႏွင္႔ ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔သည္လည္း အမ်ိဳးသားေန႔ရွိသင္႔သည္ဟု ယူဆျခင္းေၾကာင္႔ျဖစ္သည္။ ထိုေန႔အတြက္ ခ်င္းသမိုင္းတြင္အေရးၾကီးသည္႔ ေန႔သံုးရက္ထဲမွ ေန႔ရက္တစ္ရက္ျဖစ္ေသာ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၀) ရက္အား ေရြးခ်ယ္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင္႔ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ရွိသင္႔သည္ဆိုတဲ့အခ်က္နဲ႔ အမ်ိဳးသားေန႔အတြက္ ရက္တစ္ရက္ေရြးခ်ယ္သည္႔အခ်က္ ကြဲျပားျခားနားဖို႔လိုပါတယ္။
နိဂံုး
ခ်င္းေရးရာေကာင္စီအစည္းအေ၀းမွတ္တမ္းသည္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔သမိုင္းေျပာၾကားရာတြင္ အခိုင္လံုဆံုး သက္ေသအေထာက္အထားျဖစ္သည္။ ကမၻာအႏွ႔ံတြင္ အမ်ိဳးသားေန႔မ်ားရွိၾကသည္႔အစဥ္အလာရွိၾကသည္။ ၎တို႔အမ်ိဳးသားေန႔မ်ားတြင္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၾကသည္၊ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးအျဖစ္ တည္ရွိၾကသည္ကို အထိမ္းအမွတ္ပြဲမ်ားျဖင္႔ ဆင္ႏြဲေလ့ရွိၾကသည္။ ထိုေန႔ထူးေန႔ျမတ္အတြက္ေရြးခ်ယ္ၾကေသာေန႔ႏွင္႔ အေၾကာင္းအရင္းမွာမူ မတူၾကေပ။ ဥပမာ – Norway, Denmark, India, Malta, Poland ႏွင့္ Slovakia စသည္႔ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သူတို႔ႏုိင္ငံႏွင္႔လူမ်ိဳးအတြက္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒစတင္ရွိသည့္/သံုးစြဲသည္႔ေန႔ကို ၎တို႔၏ အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ၾကသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကိုလိုနီလက္ေအာက္ခံဘ၀မွ လြတ္လပ္ေရးရရွိေသာေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ နိုင္ငံသည္လည္း သူတို႔ႏိုင္ငံဘုရင္ေမြးေန႕အား အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ ဤကဲ့သို႔ ကမၻာအႏွ႔ံတြင္ အမ်ိဳးသားေန႔မ်ားရွိၾကသကဲ့သို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔သည္လည္း ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးအျဖစ္ ထာ၀စဥ္ရပ္တည္ႏိုင္ေရးအတြက္ အမ်ိဳးသားေန႔လိုအပ္ေၾကာင္း ခ်င္းေရးရာေကာင္စီမ နားလည္လာခဲ့သည္။ ထိုေန႔အတြက္ ခ်င္းသမိုင္းတြင္ အေရးၾကီးေန႔ထူးေန႔ျမတ္ျဖစ္ေသာ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႔အား ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီသည္ ေျပာင္းလဲေနေသာကမၻာၾကီးနွင္႔အတူ ရင္ေဘာင္တန္း ေလ်ွာက္လွမ္းႏိုင္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ႏွင္႔ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အတြက္ ရက္တစ္ရက္ေရြးခ်ယ္ျခင္းဟာ မတူပါဘူး။ ဥပမာ – ေရွးေခတ္တုန္းက ခ်င္းေတာင္မွာ မွတ္ပံုတင္ရွိဖို႔မလိုပါ။ ေတာင္ယာလုပ္၊ အမဲလိုက္ရင္း ရိုးရိုးရွင္းရွင္းအသက္ရွင္ခဲ့ၾကတယ္။ သို႔ေသာ္ ေျပာင္းလဲေနေသာကမၻာၾကီးနွင္႔ ရင္ေဘာင္တန္းေျပာင္းလဲဖို႔ဆိုရင္ မွတ္ပံုတင္ရွိဖို႔လိုအပ္လာတယ္။ မွတ္ပံုတင္ရွိမွ မည္သူမည္၀ါျဖစ္ေၾကာင္း (Identity) သက္ေသျပႏိုင္မယ္။ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းရွိလာမယ္။ အိမ္၀ယ္/ေလ်ွာက္လို႔ရမယ္။ ခရီးသြားလို႔ရမယ္။ ထို႔ေၾကာင္႔ မွတ္ပံုတင္ျပဳလုပ္ဖို႔ မရွိမျဖစ္လိုအပ္လာတယ္။ သူမ်ားေတြလို မွတ္ပံုတင္ရွိဖို႔လိုအပ္ေၾကာင္း နားလည္လာတယ္။ မွတ္ပံုတင္လုပ္ဖို႔ ေမြးသကၠရာဇ္လိုလာတယ္။ သို႔ေသာ္ မိမိ၏ေမြးေန႔အတိအက်ကိုမူ မသိၾကေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိဘ၀၏ အေရးၾကီးေသာရက္မ်ားအား ျပန္လည္သံုးသပ္ျပီး ထိုေန႔မ်ားထဲမွ ေန႔တစ္ေန႔ကိုေရြးခ်ယ္ျပီး မွတ္ပံုတင္ရွိလာတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ မိမိသည္ မည္သူမည္၀ါျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ျပီျဖစ္သည္။ ကြ်န္ေတာ္ဆိုလိုခ်င္တာက မွတ္ပံုတင္ရရွိေရး၊ မွတ္ပံုတင္ရရွိျခင္း၏အက်ိဳးမ်ားသည္ မိမိေမြးေန႔ေရြးခ်ယ္ျခင္းထက္ ပိုျပီးအေရးၾကီးသည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔သည္ ခ်င္းလူမ်ိဳးအားလံုးအတြက္ျဖစ္သည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အားျဖင္႔ မိမိတို႔ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္္ ကမၻာတြင္ မည္သူမည္၀ါျဖစ္ေၾကာင္းႏွင္႔ မိမိတို႔၏သမိုင္းနွင္႔ ယဥ္ေက်းမွဳမ်ား ျပသခြင္႔ရရွိၾကေတာ႔သည္။ အလြန္မြန္ျမတ္သည္႔ ေန႔ပင္ျဖစ္သည္။
ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔တိုင္း ေရွးေခတ္တိုက္သူၾကီးစနစ္အား ရွဳတ္ခ်ေျပာဆိုမွဳမ်ား၊ တိုက္သူၾကီးမ်ားအား ေ၀ဖန္ေျပာဆိုမွဳမ်ားမျပဳလုပ္ရန္ အေရးၾကီးသည္။ တိုက္သူၾကီးမ်ားသည္ ခ်င္းေတာင္တန္းအတြက္ လယ္ေျမခြဲေ၀ရာတြင္၄င္း၊ အခြန္ေကာက္ခံရာတြင္၄င္း၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ားတြင္လည္း သူတို႔ေခတ္ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီစြာ အေကာင္းဆံုးစဥ္းစားေတြးေခၚကာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီးတြင္ ခ်င္းျပည္၏အနာဂတ္ခရီးအတြက္ အဂၤလိပ္၊ ဗမာႏွင့္ အျခားတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ အားၾကိဳးမာန္တက္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။ ခ်င္းျပည္ၾကီးအတြက္ အေကာင္းဆံုးအားေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ သူတို႔၏ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈမရွိခဲ့လွ်င္ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ခ်င္းတိုင္းရင္းသားတို႔၏ေရွ႕ခရီးသည္ အဘယ္ပံုျဖစ္ေပၚလာမည္ကို မခန္႔မွန္းႏိုင္ေခ်။ သူတို႔၏ၾကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔သည္ လြတ္လပ္ေသာလူမ်ိဳးအျဖစ္သို႔ေရာက္ရွိခဲ့ျပီး၊ ယင္းမွတဆင့္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ပါ ေမြးဖြားလာခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။
၁၉၅၆ ခုႏွစ္၊ ခ်င္းေရးရာ၀န္ၾကီး ဦးဇာဟဲလ်န္လက္ထက္တြင္ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီမွ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔က်င္းပသည္႔ေန႔ရက္ကို ပါလီမန္က်င္႔စဥ္ႏွင္႔အညီ ေဆြးေႏြးၾကျပီးမွ ရက္ေျပာင္းေရႊ႔ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ သူဦးေဆာင္ေသာ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီသည္လည္း ခ်င္းအမ်ိုးသားေန႔အား ပယ္ဖ်က္ျခင္းမဟုတ္ေပ။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔က်င္းပသည္႔ေန႔ရက္အား ေျပာင္းလဲျခင္းသာျဖစ္သည္။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္တြင္ ဦးထန္လ်န္းသည္ ခ်င္းေရးရာ၀န္ၾကီးျဖစ္လာျပီး သူမဲဆြယ္ေပးခဲ့သည္႔အတိုင္း ခ်င္းအမ်ိုဳးသားေန႔ကို ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႔သို႔ ျပန္လည္သတ္မွတ္လိုက္သည္။ ထိုေနာက္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီတက္လာေသာအခါ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အား ၀ိေသသတိုင္းေန႔သို႔ေျပာင္းလဲရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။
ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အား လြတ္လပ္ေရးကာလ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္မ်ားဆံုးျဖတ္ၾကသည္႔အတိုင္းသာ ရွိသင္႔သည္ဟု ယံုၾကည္မိပါသည္။ နာမည္ေျပာင္းျခင္း၊ မိိမိတို႔ႏိုင္ငံေရးဦးတည္ရာဘက္သို႔ အမ်ိဳးသားေန႔အားေခၚေဆာင္ျခင္းမ်ားမျပဳလုပ္ရန္ အေရးၾကီးသည္ဟု စာေရးသူယံုၾကည္မိပါသည္။
ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အား ေပ်ာ္ရႊင္စြာဆင္ႏြဲႏိုင္ၾကပါေစ။
References:
- Documents from National Archive Department, Yangon.
- Chin National Day by HrangtarNawnkhar. HrangtarNawnkhar conducted a thorough research on this topic. He quoted mostly from Yangon, National Archive Department, Chin Files at Historical Research Centre, Yangon le University Historical Research Center, Yangon.
- U Vum Thu Maung speech published in the Falam Centenary Magazine.
- U Vum Thu Maung Memoir written in 1964.
- Private Archives.
