#Zawgyi
By လားႏြန္ – ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ျဖစ္ပြားေနသည့္ တိုက္ပြဲမ်ားႏွင့္ ကိုဗစ္ႏုိင္တင္းေၾကာင့္ သြားလာေရးကန္႔ သတ္မႈရွိ ေနသည့္အတြက္ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းမ်ားကို အဓိကမွီခိုအားထားေနရသည့္ ခ်င္းလူမ်ဴိးအမ်ားစုသည္ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ရန္အဆင္မေျပေတာ့ဘဲ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကသည္ဟုသိရသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ရိွ ခ်င္းလူမ်ိဳးအမ်ားစုသည္ ေရြ႕ေျပာင္းေတာင္ယာလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းျပဳလုပ္ၾကျပီး လက္တေလာရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း တိုက္ပြဲမ်ားျပင္းထန္လာျခင္းႏွင့္ COVID-19 ကာလအသြားအလာကန္႔သတ္ျခင္းေၾကာင့္ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းမလုပ္ေဆာင္ႏို္င္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ရခိုင္ျပည္နယ္အေျခစိုက္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားလူမႈဘ၀ဖူလံုေရးအသင္းတာ၀န္ခံ မိုင္စုစုလိႈင္ကေျပာသည္။
“ဒီႏွစ္ကစ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ စစ္ပြဲေတြကအရမ္းျပင္းထန္ေနတယ္၊ စစ္ပြဲေတြျပင္းထန္လာတယ္ ကိုဗစ္ကလည္းျဖစ္တဲ့အခါ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ပိတ္တယ္ေပါ့ေနာ္ ျပီးရင္ စစ္ပြဲျဖစ္ေနတဲ့ကာလမွာ စပါးရိတ္သိမ္းတဲ့ကာလလည္းျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ စပါးေတြကို ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္နဲ႔ ရိတ္သိမ္းမရဘူး ေနာက္တစ္ခ်က္က်ေတာ့ က်မတို႔က ဒီရခိုင္ျပည္နယ္မွာေနထိုင္တဲ့ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားေတြက ေတာေတာင္ေရေျမေတြကို က်မတို႔ကအမွီျပဳျပီးေတာ့ အသက္၀မ္းစာကိုရွာျပီး စားေသာက္ရတဲ့အခါ ဒီေတာေတာင္ေရေျမကိုမွီခိုတဲ့ ဒီဌာေနတိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ စား၀တ္ေနေရးက အရမ္းခက္ခဲလာတယ္” ဟု မိုင္စုစုလိႈင္ကေျပာသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ခ်င္းလူမ်ဴိး လူဦးေရ (၂ သိန္း) ၀န္းက်င္ခန္႔ရွိၾကၿပီး အမ္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရြာေပါင္း (၁၆၀)၊ မင္းျပားၿမိဳ႕နယ္တြင္ (၇၂) ရြာ၊ ေျမပံုၿမိဳ႕နယ္တြင္ ၁၉ ရြာႏွင့္ ေျမာက္ဦး၊ ေက်ာက္ေတာ္တို႔တြင္လည္း ေနထိုင္ၾကသည္ဟုသိရသည္။ အဆိုပါေဒသမ်ားတြင္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္(AA) တို႔တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ ညေန ၆ နာရီမွ နံနက္ ၆ နာရီအထိ ညမရထြက္အမိန္႔ထုတ္ျပန္ထားသည္ဟုသိရသည္။
မိုင္စုစုလိုင္က “အမ်ားေသာအားျဖင့္ သံုးပံုႏွစ္ေလာက္က ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ၿပီး စားေသာက္တယ္၊ က်မတို႔က ဌာနတိုင္းရင္းသားေတြျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ေတာေတာင္ေရေျမကိုအမွီျပဳျပီး က်မတို႔ ဖားရွာ ငါးရွာေပါ့ေနာ္ ေနာက္ျပီးရင္ ေတာေတာင္ေရေျမထြက္တဲ့သဘာ၀ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ အဲလိုမ်ိဳးဟာေတြရွာေဖြစားေသာက္ျပီး လုပ္ကိုင္စားေသာက္က်တယ္ေပါ့ေနာ္ ၊ေရႊ႔႕ေျပာင္းေတာင္ယာကလည္း က်မတို႔ခ်င္းတိုင္းရင္းသားေတြက ျမိဳ႕ရြာနဲ႔နည္းနည္းအလွမ္း ကြာေ၀းတဲ့ ေတာင္ေတြမွာလုပ္တယ္ လံုျခံဳမႈမရိွတဲ့အတြက္ မလုပ္ရတာၾကာျပီ၊ တိုက္ပြဲေတြကလည္း ခ်င္းေတြအမ်ားၾကီးေနတဲ့ဘက္မွာလည္း တိုက္ပြဲေတြကအမ်ားၾကီးျပင္းထန္ေနေတာ့ အေတာ္ေလးကို ဒုကၡေရာက္ေနၾကတယ္” ဟုေျပာသည္။
ယခုလက္ရွိ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ခ်င္းလူမ်ဴိးစစ္ေဘးေရွာင္ျပည္သူ (၇၀၀၀) ေက်ာ္ခန္႔ရွိသည္ဟုသိရၿပီး ကူညီေထာက္ပံ့မႈမ်ား ထိထိေရာက္ေရာက္ေပးႏုိင္ရန္ ခ်င္း IDPs အေရးေဆာင္ရြက္ေနသည့္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အစိုးရ အၾကားခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္မႈအားေကာင္းရန္လိုအပ္သည္ဟု Relief and Rehabilitation Committee for Chin IDPs (RRCCI) မွာတာ၀န္ရွိသူ ဆလိုင္းအုိက္ဇက္ခင္ကေျပာသည္။
“ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြအေနနဲ႔ အစိုးရယႏၱရားနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာခ်ိတ္မိႏုိင္တဲ့ ဥစၥာလိုတာေပါ့ တရား၀င္ခ်ိတ္ဆက္ေျပာဆိုတဲ့အေနအထားကအားနည္းတယ္၊ အဲဒီေတာ့ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ ခ်င္းေရးရာ၀န္ႀကီးက အဓိကသူ႔တာ၀န္ေပါ့ေလ ဒါေပမယ့္ သူ႔မွာအခက္အခဲရွိမယ္ထင္တယ္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ IDP အေရးလုပ္ေနတဲ့ Chin Humanitarian Assistant Team ကို ၀ိုင္းကူေပးေနတာရွိတယ္ အထူးသျဖင့္ေတာ့ တရား၀င္ေျပာႏုိင္ဖို႔ အစိုးရနဲ႔ခ်ိတ္ဆက္အလုပ္လုပ္ႏုိင္ဖို႔ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးနဲ႔ခ်ိတ္ဆက္ အလုပ္လုပ္ႏုိင္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔၀ို္င္းကူေပးေနတယ္၊ သက္ဆို္င္ရာ IDP ေတြအေနနဲ႔ အကူအညီေပးတဲ့ ယႏၱရားထဲမွာပါလာဖို႔လိုတယ္ အဲဒီေတာ့ အဲလိုမဟုတ္ဘူးဆိုလို႔ရိွရင္ေတာ့ ေအာက္မွာေတာ့ ခက္ခဲေနမယ္ အေပၚကေနလုပ္ေပးသည့္တိုင္ေအာင္ ေအာက္မွာျဖစ္ေနတဲ့အေျခအေနအေသးစိတ္ကို အကုန္မသိတဲ့အခါက်ေတာ့ လုပ္ေပးရတဲ့ဥစၥာက မထိေရာက္တာမ်ိဳးရိွႏိုင္တယ္ ဆိုေတာ့အဲဒီမွာအရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရိွတဲ့ IDP အေရးေတြမွာ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔လိုတယ္’’ ဟု ဆလိုင္းအိုက္ဇက္ခင္ကေျပာသည္။
Chin Humanitarian Assistant Team အဖြဲ႔၏ စာရင္းအရ ရခိုင္ျပည္နယ္ ၿမိဳ႕နယ္ (၇) ၿမိဳ႕နယ္တြင္ စစ္ေဘးေရွာင္စခန္း (၁၂) ခုရွိၿပီး ခ်င္းစစ္ေဘးေရွာင္ (၇၈၅၄) ဦးရွိသည္ဟုသိရသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ခ်င္းစစ္ေဘးေရွာင္ျပည္သူမ်ားကူညီေထာက္ပံ့ေရးႏွင့္ စစ္ပြဲႏွင့္ကိုဗစ္ေၾကာင့္ ေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ႏုိင္ျခင္းမရွိသည့္ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ရခိုင္ျပည္နယ္ ခ်င္းေရးရာ၀န္ႀကီးကို ဖုန္းျဖင့္ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့ ေသာ္လည္းျပန္လည္ေျဖၾကားျခင္းမရွိခဲ့ေပ။
Photo Crd: Chin Humannitarian Assistance Team – Rakhine State
#Unicode
By လားနွန် – ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် တိုက်ပွဲများနှင့် ကိုဗစ်နိုင်တင်းကြောင့် သွားလာရေးကန့် သတ်မှုရှိ နေသည့်အတွက် တောင်ယာလုပ်ငန်းများကို အဓိကမှီခိုအားထားနေရသည့် ချင်းလူမျိူးအများစုသည် တောင်ယာလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ရန်အဆင်မပြေတော့ဘဲ စားဝတ်နေရေးအတွက် စိုးရိမ်ပူပန်နေကြသည်ဟုသိရသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ချင်းလူမျိုးအများစုသည် ရွေ့ပြောင်းတောင်ယာလုပ်ငန်းဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပြုလုပ်ကြပြီး လက်တလောရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများပြင်းထန်လာခြင်းနှင့် COVID-19 ကာလအသွားအလာကန့်သတ်ခြင်းကြောင့် တောင်ယာလုပ်ငန်းမလုပ်ဆောင်နိ်ုင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ရခိုင်ပြည်နယ်အခြေစိုက် ဌာနေတိုင်းရင်းသားလူမှုဘဝဖူလုံရေးအသင်းတာဝန်ခံ မိုင်စုစုလှိုင်ကပြောသည်။
“ဒီနှစ်ကစ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ စစ်ပွဲတွေကအရမ်းပြင်းထန်နေတယ်၊ စစ်ပွဲတွေပြင်းထန်လာတယ် ကိုဗစ်ကလည်းဖြစ်တဲ့အခါ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ပိတ်တယ်ပေါ့နော် ပြီးရင် စစ်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ကာလမှာ စပါးရိတ်သိမ်းတဲ့ကာလလည်းဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ စပါးတွေကို ကောင်းကောင်းမွန်မွန်နဲ့ ရိတ်သိမ်းမရဘူး နောက်တစ်ချက်ကျတော့ ကျမတို့က ဒီရခိုင်ပြည်နယ်မှာနေထိုင်တဲ့ ချင်းတိုင်းရင်းသားတွေက တောတောင်ရေမြေတွေကို ကျမတို့ကအမှီပြုပြီးတော့ အသက်ဝမ်းစာကိုရှာပြီး စားသောက်ရတဲ့အခါ ဒီတောတောင်ရေမြေကိုမှီခိုတဲ့ ဒီဌာနေတိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ စားဝတ်နေရေးက အရမ်းခက်ခဲလာတယ်” ဟု မိုင်စုစုလှိုင်ကပြောသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ချင်းလူမျိူး လူဦးရေ (၂ သိန်း) ဝန်းကျင်ခန့်ရှိကြပြီး အမ်းမြို့နယ်တွင် ရွာပေါင်း (၁၆၀)၊ မင်းပြားမြို့နယ်တွင် (၇၂) ရွာ၊ မြေပုံမြို့နယ်တွင် ၁၉ ရွာနှင့် မြောက်ဦး၊ ကျောက်တော်တို့တွင်လည်း နေထိုင်ကြသည်ဟုသိရသည်။ အဆိုပါဒေသများတွင် တပ်မတော်နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA) တို့တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် ညနေ ၆ နာရီမှ နံနက် ၆ နာရီအထိ ညမရထွက်အမိန့်ထုတ်ပြန်ထားသည်ဟုသိရသည်။
မိုင်စုစုလိုင်က “အများသောအားဖြင့် သုံးပုံနှစ်လောက်က ရွှေ့ပြောင်းတောင်ယာလုပ်ကိုင်ပြီး စားသောက်တယ်၊ ကျမတို့က ဌာနတိုင်းရင်းသားတွေဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ တောတောင်ရေမြေကိုအမှီပြုပြီး ကျမတို့ ဖားရှာ ငါးရှာပေါ့နော် နောက်ပြီးရင် တောတောင်ရေမြေထွက်တဲ့သဘာဝ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ အဲလိုမျိုးဟာတွေရှာဖွေစားသောက်ပြီး လုပ်ကိုင်စားသောက်ကျတယ်ပေါ့နော် ၊ရွှေ့ပြောင်းတောင်ယာကလည်း ကျမတို့ချင်းတိုင်းရင်းသားတွေက မြို့ရွာနဲ့နည်းနည်းအလှမ်း ကွာဝေးတဲ့ တောင်တွေမှာလုပ်တယ် လုံခြုံမှုမရှိတဲ့အတွက် မလုပ်ရတာကြာပြီ၊ တိုက်ပွဲတွေကလည်း ချင်းတွေအများကြီးနေတဲ့ဘက်မှာလည်း တိုက်ပွဲတွေကအများကြီးပြင်းထန်နေတော့ အတော်လေးကို ဒုက္ခရောက်နေကြတယ်” ဟုပြောသည်။
ယခုလက်ရှိ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ချင်းလူမျိူးစစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူ (၇၀ဝ၀) ကျော်ခန့်ရှိသည်ဟုသိရပြီး ကူညီထောက်ပံ့မှုများ ထိထိရောက်ရောက်ပေးနိုင်ရန် ချင်း IDPs အရေးဆောင်ရွက်နေသည့်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အစိုးရ အကြားချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုအားကောင်းရန်လိုအပ်သည်ဟု Relief and Rehabilitation Committee for Chin IDPs (RRCCI) မှာတာဝန်ရှိသူ ဆလိုင်းအိုက်ဇက်ခင်ကပြောသည်။
“ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ အစိုးရယန္တရားနဲ့ သေသေချာချာချိတ်မိနိုင်တဲ့ ဥစ္စာလိုတာပေါ့ တရားဝင်ချိတ်ဆက်ပြောဆိုတဲ့အနေအထားကအားနည်းတယ်၊ အဲဒီတော့ အထူးသဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ ချင်းရေးရာဝန်ကြီးက အဓိကသူ့တာဝန်ပေါ့လေ ဒါပေမယ့် သူ့မှာအခက်အခဲရှိမယ်ထင်တယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ IDP အရေးလုပ်နေတဲ့ Chin Humanitarian Assistant Team ကို ဝိုင်းကူပေးနေတာရှိတယ် အထူးသဖြင့်တော့ တရားဝင်ပြောနိုင်ဖို့ အစိုးရနဲ့ချိတ်ဆက်အလုပ်လုပ်နိုင်ဖို့ တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးနဲ့ချိတ်ဆက် အလုပ်လုပ်နိုင်ဖို့ ကျနော်တို့ဝိ်ုင်းကူပေးနေတယ်၊ သက်ဆိ်ုင်ရာ IDP တွေအနေနဲ့ အကူအညီပေးတဲ့ ယန္တရားထဲမှာပါလာဖို့လိုတယ် အဲဒီတော့ အဲလိုမဟုတ်ဘူးဆိုလို့ရှိရင်တော့ အောက်မှာတော့ ခက်ခဲနေမယ် အပေါ်ကနေလုပ်ပေးသည့်တိုင်အောင် အောက်မှာဖြစ်နေတဲ့အခြေအနေအသေးစိတ်ကို အကုန်မသိတဲ့အခါကျတော့ လုပ်ပေးရတဲ့ဥစ္စာက မထိရောက်တာမျိုးရှိနိုင်တယ် ဆိုတော့အဲဒီမှာအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ IDP အရေးတွေမှာ ပတ်သက်ပြီးတော့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့လိုတယ်’’ ဟု ဆလိုင်းအိုက်ဇက်ခင်ကပြောသည်။
Chin Humanitarian Assistant Team အဖွဲ့၏ စာရင်းအရ ရခိုင်ပြည်နယ် မြို့နယ် (၇) မြို့နယ်တွင် စစ်ဘေးရှောင်စခန်း (၁၂) ခုရှိပြီး ချင်းစစ်ဘေးရှောင် (၇၈၅၄) ဦးရှိသည်ဟုသိရသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ ချင်းစစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူများကူညီထောက်ပံ့ရေးနှင့် စစ်ပွဲနှင့်ကိုဗစ်ကြောင့် တောင်ယာလုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်းမရှိသည့်ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ ရခိုင်ပြည်နယ် ချင်းရေးရာဝန်ကြီးကို ဖုန်းဖြင့်ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့ သော်လည်းပြန်လည်ဖြေကြားခြင်းမရှိခဲ့ပေ။
